उन्हाळ्यात शरीर थंड ठेवतात 'या' 5 औषधी वनस्पती; ॲसिडिटी, अपचन, उष्माघातापासून होतो बचाव!

उन्हाळा सुरू झाला की, लोकांना शरीराला आराम देणाऱ्या उपायांची आठवण येते. रणरणतं ऊन, दमट हवा आणि उष्णता यामुळे लोक हैराण होतात. आयुर्वेदामध्ये काही अशा औषधी वनस्पतींचा उल्लेख आहे, ज्यांचा प्रभाव थंड असतो आणि त्या शरीराला आतून थंड ठेवण्याचं काम करतात.

रामपूरचे आयुष मेडिकल ऑफिसर डॉ. मोहम्मद इकबाल सांगतात की, उन्हाळ्यात आहार (diet) खूप महत्त्वाचा असतो. या हंगामात थंड प्रकृतीच्या गोष्टींचा दैनंदिन जीवनात समावेश केला, तर शरीरातील पित्त संतुलित राहतं आणि ॲसिडिटी (heartburn), अपचन (indigestion), उष्माघात (heat stroke) आणि त्वचेच्या समस्यांसारख्या (skin problems) अनेक हंगामी समस्या दूर राहतात.

डॉ. इकबाल यांच्या मते, त्यांच्याकडे येणाऱ्या अनेक रुग्णांना ते स्वतः आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती वापरण्याचा सल्ला देतात. डॉ. मोहम्मद इकबाल यांच्याकडून जाणून घेऊया अशा 5 प्रमुख औषधी वनस्पतींबद्दल, ज्या उन्हाळ्यात खूप फायदेशीर ठरू शकतात. डॉ. इकबाल म्हणतात की, या सर्व वनस्पतींचा वापर डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसारच करावा.

ज्येष्ठमध (Mulethi) : डॉ. इकबाल सांगतात की, ज्येष्ठमधाचा प्रभाव थंड असतो आणि तो घसा खवखवणे (sore throat), पोटात जळजळ (stomach irritation) आणि पचनाच्या समस्यांपासून (digestive problems) आराम देतो. उन्हाळ्यात ज्येष्ठमधाचं पाणी किंवा चहा (tea) पिणं खूप फायदेशीर मानलं जातं. तुम्ही ते चघळूनही खाऊ शकता.

वेलची (Cardamom) : हिरवी वेलचीसुद्धा थंड गुणांची असते. डॉ. इकबाल म्हणतात की, ती पचन सुधारते आणि पोटात गॅस (gas) आणि पेटके येण्यापासून (cramps) आराम देते. तुम्ही ती चहात घालून किंवा थेट जेवणात वापरून खाऊ शकता.

वाळा (Khus root) : उन्हाळ्यात खसच्या मुळांचं पाणी पिणं खूप फायदेशीर आहे. त्यात असलेले नैसर्गिक घटक शरीराला थंड ठेवतात आणि डिहायड्रेशन (dehydration) म्हणजेच पाण्याची कमतरता होऊ देत नाहीत. डॉ. इकबाल यांच्या मते, पाण्याची बाटलीत खसची मुळं टाकून ते पाणी दिवसभर प्यावं.

पुदीना (Mint) : पुदीना फक्त चवच वाढवत नाही, तर तो शरीराला डिटॉक्स (detox) देखील करतो. त्याची चटणी किंवा पाणी शरीराला थंडावा देतं. आणि पचनसंस्था (digestive system) मजबूत करतं. पुदीना पित्त दोषही संतुलित करतो.

भृंगराज (Bhringraj) : भृंगराजला अनेकदा केसांसाठी औषध मानलं जातं, पण डॉ. इकबाल म्हणतात की ते पोट, यकृत (liver) आणि पचनासाठीही प्रभावी आहे. त्याचा थंड प्रभाव शरीरातील उष्णता शांत करतो. याचा रस काढून पिणे फायदेशीर ठरतं.