Alcohol Fact : 30, 60, 90 ml मध्ये दारुचा पेग का मोजतात? बाटलीपासून ते शरीराच्या क्षमतेपर्यंत आहे संबंध, अनेकांना हे माहितच नाही

दारु पिणं आरोग्यासाठी हानिकारक आहे, त्यामुळे ते न पिण्याचा सल्ला डॉक्टर देतात. पण असं असलं तरी देखील असंख्य लोक ते पितात. कोणताही कार्यक्रम असोत किंवा मग पार्टी. सगळ्यासाठी दारु ही हवीच. लोक आपल्या हवा तेवढा 30, 60, 90 असा पेग बनवतात. पण कधी तुम्ही विचार केला आहे का की दारुला पेगमध्ये का मोजतात? का फक्त मद्याच्या (Alcohol) जगात लहान-मोठा नाही, तर केवळ 'पेग' (Peg) चालतो.

पण तुम्ही कधी विचार केला आहे का, की हे 3-60 ML चे गणित नेमके कुठून सुरू झाले?भारत आणि नेपाळसह काही निवडक देशांमध्येच मद्य पिण्याचे प्रमाण 'पेग' या एककात का मोजले जाते? या नावामागे लपलेला इतिहास आणि कारणे तुमच्या अंदाजापलीकडची आहेत. चला, त्याबद्दल जाणून घेऊया.

मद्य सर्व्ह करताना पूर्ण खेळ ग्लास किंवा बाटलीचा नसतो, तर तो असतो अचूक माप (Measurement) घेण्याचा, ज्याला आपण 'पेग' म्हणतो. भारत आणि नेपाळमध्ये हा शब्द इतका सर्वसामान्य आहे की लोक मद्याचे प्रमाण 'पेग'मध्येच समजून सांगतात. परंतु, जगातील इतर देशांमध्ये मद्य या प्रकारे मोजले जात नाही; तिथे युनिट्स आणि पद्धत वेगळी असते. मग आपल्याकडे 'पेग'ला एवढे महत्त्व का दिले गेले?

'पेग' शब्दाचा इतिहास'पेग' शब्दाच्या इतिहासाकडे पाहिले तर, तो डेन्मार्कच्या 'paegl' या जुन्या शब्दापासून आला आहे, असे ऐतिहासिक संदर्भ सांगतात. 'paegl' हे द्रव पदार्थ (Liquid) मोजण्याचे एक जुने एकक होते. काळानुसार हा शब्द वेगवेगळ्या देशांमध्ये बदलत गेला आणि भारत-नेपाळमध्ये तो मद्याचे प्रमाण मोजण्याचे एक मानक बनले.

लहान पेग 30 ML आणि मोठा पेग 60 ML का असतो, यामागे एक वैज्ञानिक, सामान्य आणि रहस्यमय कारण आहे.30 ML ला मद्याचा असा सुरक्षित (Safe Quantity) मानलं गेलं आहे, जे शरीरासाठी लगेच जास्त होत नाही. हे प्रमाण इतके कमी असते की मानवी यकृत (Liver) आणि शरीर याला सहजपणे पचवू शकतात आणि रासायनिक प्रक्रियेतून वेगळे करू शकतात. यामुळे यकृताला ही मात्रा हाताळणे सोपे जाते.

काही डॉक्टरांच्या मते, 30 ML चे सेवन (Controlled Serving) हे मर्यादित प्रमाणात मद्यपान करताना एक मानक म्हणून पाहिले जाते. अर्थात, मद्यपान आरोग्यासाठी हानिकारक आहे हे नेहमीच सत्य आहे.

यामागे दुसरे कारण गणिताचे आहे. बहुतांश मद्याच्या बाटल्या 750 ML च्या असतात, या 750 ML ला 30-60 ML मध्ये मोजणे बारटेंडरसाठी अत्यंत सोयीचे ठरते. यामुळे एका बाटलीतून किती पेग निघतील आणि किती सर्व्हिंग बाकी आहे, याचा हिशेब ठेवणे खूप सोपे होते. अशा प्रकारे, बारमध्ये 'पेग' हे माप एक सोपा व्यवसाय मॉडेल (Business Model) बनले.

जागतिक मानकाशी जुळणारे मापआणखी एक महत्त्वाचा आंतरराष्ट्रीय संबंध आहे. जगात मद्याचे आंतरराष्ट्रीय एकक 1 औंस (Ounce) मानले जाते, ज्याचे प्रमाण सुमारे 29.57 ML इतके आहे. म्हणजे, भारतीय 'स्मॉल पेग' (30 ML) हे जागतिक आंतरराष्ट्रीय एककाच्या अगदी जवळ आहे. 'पेग' हा शब्द जरी 'देसी' (Local) वाटत असला, तरी त्याचे माप बऱ्याच अंशी जागतिक मानकांशी जुळणारे आहे.

(नोट : वरील माहिती सामान्य माहितीवर आधारीत आहे. न्यूज 18 मराठी मद्यपानासाठी प्रोत्साहन करत नाही. आमचा उद्देश तुमच्यापर्यंत माहिती पोहोचवण्याचा आहे.)