Akshaya Tritiya 2025: अक्षय तृतीयेला पंचांग का पाहात नाहीत? आंब्याचं महत्त्व काय? पाहा संपूर्ण माहिती

अक्षय तृतीयेचे महत्त्व पौराणिक कथांमधून स्पष्ट होते. एका कथेनुसार, भगवान श्रीकृष्णांनी पांडवांना अक्षय पात्र भेट दिले होते. हे पात्र कधीही न संपणारे अन्न पुरवायचे, ज्यामुळे पांडवांना त्यांच्या वनवासात उपाशी राहावे लागले नाही. ‘अक्षय’ या शब्दाचा अर्थच आहे - अविनाशी, म्हणजेच कधीही नष्ट न होणारे. याच कारणामुळे अक्षय तृतीयेला खरेदी केलेल्या वस्तू शुभ आणि दीर्घकालीन समृद्धी देणाऱ्या मानल्या जातात. दुसऱ्या कथेनुसार, या दिवशी भगवान परशुराम यांचा जन्म झाला, तर काहींच्या मते या दिवशी गंगा नदी पृथ्वीवर अवतरली. या सर्व कथा अक्षय तृतीयेला विशेष महत्त्व देतात.

हिंदू पंचांगानुसार, अक्षय तृतीया वैशाख महिन्यातील शुक्ल पक्ष तृतीयेला साजरी केली जाते. हा दिवस साडेतीन मुहूर्तांपैकी एक असल्याने, याला कोणत्याही शुभ कार्यासाठी पंचांग पाहण्याची गरज नसते. या दिवशी नवीन व्यवसाय सुरू करणे, लग्न, साखरपुडा, गृहप्रवेश, वास्तुशांती यांसारखी शुभ कार्ये केली जातात. विशेषतः सोने, चांदी आणि मालमत्ता यांची खरेदी अत्यंत शुभ मानली जाते. ॲड. प्रसन्न मालेकर सांगतात, “अक्षय तृतीयेला केलेली खरेदी ही आयुष्यभर समृद्धी आणि सौभाग्य घेऊन येते. हा दिवस नवीन सुरुवातीसाठी आदर्श आहे. आंब्याचा नैवैद्य देवाला दाखवला जातो. पूर्वपार चालत आलेल्या परंपरेनुसार आपल्याकडे कोल्हापुरातील काही भागात अक्षय तृतीयेपासून आंबा पिकून तयार होतो आणि अक्षय तृतीया नंतरच आंबा खाल्ला जातो.  म्हणून अक्षय तृतीय मागील हे एक विशेष प्रयोजन आहे,” असं मालेकर यांनी सांगितलं.

अक्षय तृतीयेला सोने आणि चांदी खरेदी करण्याची प्रथा प्राचीन काळापासून आहे. सोने हे समृद्धी आणि स्थैर्याचे प्रतीक मानले जाते, तर चांदी शांती आणि पवित्रतेचे प्रतीक आहे. याशिवाय, या दिवशी जमीन, घर, वाहन यांसारख्या मालमत्तेची खरेदीही शुभ मानली जाते. अनेकजण या मुहूर्तावर नवीन व्यवसाय सुरू करतात किंवा गुंतवणूक करतात. मालेकर यांच्या मते, “यादिवशी केलेली प्रत्येक खरेदी ही कायमस्वरूपी लाभ देणारी असते, त्यामुळे लोक याला ‘अक्षय’ खरेदीचा दिवस म्हणतात.”

अक्षय तृतीयेला दान करण्याला विशेष महत्त्व आहे. या दिवशी गरजूंना अन्न, वस्त्र, धान्य किंवा पैशाचे दान केले जाते. पक्षांना धान्य टाकणे, गोरगरिबांना जेवण देणे किंवा गरजूंना आवश्यक वस्तूंचे वाटप करणे हे पुण्याचे कार्य मानले जाते.  मालेकर सांगतात, “दानाने मन शुद्ध होते आणि देवी लक्ष्मीची कृपा प्राप्त होते. यादिवशी केलेले दान अक्षय फळ देते.” यामुळे अनेकजण या दिवशी धर्मादाय संस्थांना मदत करतात किंवा गरजूंना आधार देतात.

अक्षय तृतीयेच्या दिवशी सकाळी स्नान करून स्वच्छ वस्त्र परिधान करावे. त्यानंतर घरातील मंदिरात देवी लक्ष्मी आणि भगवान विष्णू यांची मूर्ती किंवा चित्र स्थापित करावे. दिवा, धूप, फुले, हळद-कुंकू आणि गंध यांनी पूजा करावी. काहीजण कलश मांडूनही पूजा करतात. देवी लक्ष्मीला गोडाचा नैवेद्य अर्पण करावा आणि लक्ष्मी सूक्त किंवा विष्णू सहस्रनाम यांचे पठण करावे. पूजेनंतर प्रसादाचे वाटप करावे. पंडित मालेकर सांगतात, “मनापासून केलेली पूजा आणि भक्तीने देवी लक्ष्मी प्रसन्न होते, ज्यामुळे घरात सुख, शांती आणि समृद्धी येते.”

आजच्या काळात अक्षय तृतीया हा सण केवळ धार्मिकच नाही, तर आर्थिक गुंतवणुकीसाठीही महत्त्वाचा मानला जातो. सोन्याच्या दागिन्यांपासून डिजिटल गोल्डपर्यंत आणि मालमत्तेपासून शेअर बाजारातील गुंतवणुकीपर्यंत, लोक या शुभ मुहूर्ताचा लाभ घेतात. तथापि, पंडित मालेकर यांचा सल्ला आहे की, “खरेदी किंवा गुंतवणूक करताना आपली आर्थिक क्षमता लक्षात घ्यावी आणि श्रद्धेने कार्य करावे.”