Mahabharat : एकमेकांचे व्याही होते कृष्ण आणि दुर्योधन, तरी दोघांचं कधीच जमलं का नाही?

ही कथा प्रामुख्याने हरिवंश पुराण (महाभारतातील उपपुराण) आणि महाभारतातील अनुशासन पर्व आणि अश्वमेध पर्वात येते. कृष्णाच्या मुलाचं नाव सांब होतं. दुर्योधनाच्या मुलीचं नाव लक्ष्मणा होतं. सांब हा कृष्ण आणि त्याची पत्नी जामवंती यांचा मुलगा होता. तो धाडसी, गर्विष्ठ आणि हट्टी मानला जात असे. तो दुर्योधनाची मुलगी लक्ष्मणाच्या प्रेमात पडला.

हरिवंश पुराणात (पर्व 2, अध्याय 99) असं म्हटलं आहे की सांब द्वारकाहून हस्तिनापूरला आला होता. तिथंच त्याने लक्ष्मणाला पहिल्यांदा पाहिलं. तो तिच्यावर मोहित झाला. तिच्या सौंदर्याची आणि गुणांची प्रशंसा करत त्याने ठरवलं की, 'जरी लग्न शक्य नसेल तरी मी लक्ष्मणाला पळवून नेईन.' लक्ष्मणाचंही त्याच्यावर प्रेम होते. दुर्योधनाची पत्नी भानुमतीला हे माहित होतं. तिलाही हे लग्न व्हावं अशी इच्छा होती पण तिने हे कधीही व्यक्त केलं नाही. भानुमती स्वतः कृष्णाची भक्त होती.

असं म्हटलं जातं की कौरवांना हे कळलं. पण कृष्ण पांडवांच्या जवळ असल्याने त्यांना त्यांच्या मुलीचे त्यांच्या मुलाशी लग्न करणं आवडलं नाही. दुर्योधन या लग्नासाठी अजिबात तयार नव्हता कारण त्याला यादवांचा राग होता.

बलरामला वाटत होतं की या लग्नामुळे यादव आणि कौरव कुळांमध्ये काही प्रकारचा करार किंवा युती होऊ शकेल. पण तसं झालं नाही. महाभारत युद्धावर त्याचा विशेष परिणाम झाला नाही. पण असं घडलं की युद्धापूर्वी दुर्योधन कृष्णाकडे मदत मागण्यासाठी आला होता आणि कृष्णाने त्याला त्याचं सैन्य दिलं होतं.

असंही म्हटलं पाहिजे की कृष्ण निश्चितच त्याचे समाधीस्थ होते पण दुर्योधनानेही त्याला कधीही तो आदर दिला नाही जो त्याला पात्र होता. पांडवांच्या वनवासानंतर जेव्हा कृष्ण मध्यस्थ म्हणून हस्तिनापूरच्या दरबारात पोहोचला तेव्हा दुर्योधनाने त्याला अटक करण्याची योजना देखील आखली होती.