Ramayan : फक्त अंगावरील कपड्यातच वनवासाला गेले, मग 14 वर्षे राम, लक्ष्मण, सीतेच्या वस्त्रांची व्यवस्था कशी झाली?

Published by:Priya Lad

Last Updated:April 06, 2025 6:01 AM IST

Ramayan story : रामायणात असं सांगितले आहे की जेव्हा राम, सीता आणि लक्ष्मण अयोध्याहून वनवासासाठी निघाले तेव्हा त्यांनी त्यांचे राजेशाही कपडे सोडले. फक्त एकच कपडे घालून ते वनवासात गेले. हे कपडेही खूप साधे होते. यानंतर त्यांनी या कपड्यांमध्ये आपला वनवास कसा घालवला?

नवी दिल्ली : "आदिपुरुष" या चित्रपटामुळे श्री राम, लक्ष्मण आणि सीतेच्या १४ वर्षांच्या वनवासातील कपड्यांबद्दल चर्चा सुरू झाली आहे. श्री राम, सीता आणि लक्ष्मण यांनी अयोध्या सोडताना कोणत्या प्रकारचे कपडे घातले होते, दीर्घ वनवासात कोणत्या प्रकारचे कपडे वापरले जात होते, त्या काळात शिवलेले कपडे वापरले जात होते का हे जाणून घेतले पाहिजे.

रामायणात असा उल्लेख आहे की जेव्हा राम, सीता आणि लक्ष्मण १४ वर्षांचा वनवास संपवून राजवाडा सोडले तेव्हा त्यांनी शाही वस्त्रे सोडून दिली आणि सालची वस्त्रे परिधान केली.

लोकरीचे कपडे काय होते?

झाडांच्या सालीपासून बनवलेल्या कपड्यांना साल म्हणतात. राम आणि लक्ष्मण सामान्यतः जंगलात झाडाची वस्त्रे परिधान करायचे, तर दिव्य वस्त्रे अत्रि ऋषींची पत्नी अनुसूया यांनी सीतेला दान केली होती. झाडाच्या कपड्यांबद्दल असे म्हटले जाते की त्रेता युगात अशा कपड्यांचा वापर खूप केला जात असे. जरी कापूस भारतात सापडला होता. त्यामुळे सुती कपड्यांचा वापरही सुरू झाला असता.

Ramayan : रामायणात युद्धादरम्यान राम-लक्ष्मणाचं झालं होतं अपहरण, कुणी केलं होतं?

त्यांच्या वनवासात, जेव्हा जेव्हा वनवासी राम, सीता आणि लक्ष्मण यांना भेटायला येत असत आणि या काळात जेव्हा जेव्हा ते जंगलात ऋषींना भेटायला जात असत तेव्हा त्यांना भेट म्हणून फळांसह कपडे दिले जात असत. झाडाच्या सालाच्या कपड्यांबद्दल असेही म्हटले जाते की झाडाच्या सालाव्यतिरिक्त ते नैसर्गिक धाग्यांपासून बनवले जातात आणि ते पाण्यात धुता येतात.

काही ग्रंथांमध्ये असे लिहिले आहे की राम, सीता आणि लक्ष्मण त्यांच्या वनवासात कठोर परिश्रम करत होते. तो स्वतःची सर्व कामे स्वतः करायचा. तो स्वतः झाडाची साल वापरण्यासाठी कपडेही बनवत असे.

त्रेता युगातील जीवनपद्धती भारतीय धर्मग्रंथांमध्ये असे म्हटले आहे की ज्या काळात राम जन्मला आणि जगला तो काळ त्रेता युग होता. या काळापर्यंत राहणीमान, खाणे आणि राहणीमानाच्या पद्धती बऱ्याच प्रमाणात विकसित झाल्या होत्या. हिंदू मान्यतेनुसार त्रेता युग हे चार युगांपैकी एक आहे.

त्रेता युगाला मानवी युगाचे दुसरे युग म्हटले जाते. या युगात, विष्णूचे तीन अवतार प्रकट झाले, जे वामन, परशुराम आणि श्रीराम मानले जातात. रामाच्या मृत्युने हा काळ संपला. या काळातील वर्षे आणि दिवस बरेच मोठे मानले जातात.

भारतात प्रथम कापसाचा वापर करण्यात आला. पाषाणयुगीन काळात, गवत आणि वनस्पतींच्या देठापासून कपडे बनवले जात होते जे एकत्र विणून कापड तयार केले जात असे. पाषाण युगाच्या अखेरीस, कपडे बनवण्यासाठी सुया आणि धाग्याचा शोध लागला होता. एकदा लोक फिटिंग्ज असलेले कपडे घालू लागले की, त्यांना उबदार राहणे आणि कठोर हवामानात टिकून राहणे सोपे झाले. त्याने हे कपडे धुण्याच्या पद्धतीही शिकल्या.

नैसर्गिक धाग्यांपासून बनवलेले कपडे कोणते आहेत?

नैसर्गिक धाग्यांपासून बनवलेल्या कपड्यांमध्ये कापूस, रेशीम, खादी आणि लोकरीच्या धाग्यांपासून बनवलेले कपडे समाविष्ट आहेत. कापूस आणि रेशीम नैसर्गिक आहेत. त्यांनी बनवलेले कपडे त्वचेसाठी चांगले असतात. मानवी विकासातील इतर अनेक गोष्टींप्रमाणे, कपड्यांचा विकास देखील हळूहळू झाला. कापडासाठी कापसाची लागवड प्रथम भारतात सुरू झाली. त्याचे अवशेष सिंधू संस्कृतीत सापडले. सिंधू संस्कृतीचा मुख्य उद्योग कापड उद्योग होता.

सिंधू संस्कृती काय म्हणते?

प्राचीन भारतीय कपड्यांचे अवशेष सिंधू संस्कृतीतील शिल्पांमध्ये, दगडी कोरीवकामातील शिल्पांमध्ये, गुहेतील चित्रांमध्ये आणि मंदिरे आणि स्मारकांमध्ये आढळणाऱ्या मानवी कलाकृतींमध्ये आढळतात. या काळात लोक असे कपडे घालायचे जे शरीराभोवती गुंडाळता येतील. कपडे एखाद्या व्यक्तीच्या सामाजिक आणि आर्थिक स्थितीचे प्रतिबिंब देखील दाखवत असत.

वैदिक काळात कपडे कसे होते?

प्राचीन भारतीय पुरुष सामान्यतः धोतर घालत असत, जे कमरेभोवती गुंडाळले जात असे आणि पायांपर्यंत घातले जात असे. स्त्रिया त्यांचे संपूर्ण शरीर झाकण्यासाठी एक लांब, न शिवलेले वस्त्र गुंडाळत असत. वैदिक काळात कापसापासून कपडे विणणे आणि रंगवणे सुरू झाले होते.

वैदिक संस्कृतीत साडी हा महिलांचा मुख्य पोशाख होता. 'चोली' किंवा ब्लाउज, बाह्या आणि गळ्यासह वरचा पोशाख म्हणून नंतरच्या वैदिक काळात वापरला जाऊ लागला. यानंतर दुपट्टाही सामील झाला.

Ramayan : रावण नाही तर त्या सावत्र भावाने वसवली होती सोन्याची लंका, कोण होता तो?

साडी हा शब्द संस्कृतमधून आला आहे, ज्याचा अर्थ 'कापडाचा पट्टा' असा होतो. प्राचीन काळी याला शादी शबली असे म्हटले जात असे जे नंतर साडी बनले. तेव्हा पुरूषांचा सुरुवातीचा पोशाख धोतर आणि लुंगी होता. त्या काळात पुरुष वरचे कपडे घालत नव्हते. नंतर, कापसापासून बनवलेले कुर्ता, पायजमा, पगडी इत्यादी विकसित झाले. लोकर आणि रेशीमचा वापर सुरू झाला.

ऋग्वेद काय म्हणतो?

ऋग्वेदात प्रामुख्याने कपड्यांसाठी तीन शब्द वापरले आहेत. आदिवासृत, कुर्ला आणि अनप्रतिधी. निस्का नावाच्या दागिन्यांचे पुरावे देखील आहेत, रुका कानात आणि मानेवर घालला जात असे. सोन्याचे आणि मोत्यांच्या माळा घातल्या होत्या. ऋग्वेदात चांदीचा कोणताही पुरावा नाही.

अथर्ववेद काय म्हणतो?

अथर्ववेदात, कपडे आतील आवरण, बाह्य आवरण आणि छातीच्या आवरणापासून बनलेले असल्याचे म्हटले आहे. कुर्ला आणि अनप्रती व्यतिरिक्त, त्यांना निवी, वरवरी, उपवासन, कुंबा, उंलसा आणि कासव इत्यादी देखील म्हटले जात असे, जे शरीराच्या वेगवेगळ्या भागांवर घातले जात असे. अलंकार बनवण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या आपदेंहा (पादत्राणे) आणि कंबला (कंबल), मणी (रत्न) यांचाही उल्लेख आहे.