उत्पादनात घट आणि गुणवत्तेवर परिणाम
या वर्षी पावसाने सोयाबीन पिकाची मोठी हानी केली. महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश आणि राजस्थान या प्रमुख सोयाबीन उत्पादक राज्यांमध्ये पिकाचे उत्पादन गेल्या वर्षाच्या तुलनेत लक्षणीय कमी झाले आहे. काही ठिकाणी सततच्या पावसामुळे शेतीत पाणी साचल्याने दाण्यांचे अंकुर फुटले, तर काही भागात कोरड्या हवामानामुळे शेंगा पूर्ण वाढू शकल्या नाहीत. शेवटच्या टप्प्यात झालेल्या मुसळधार पावसाने तर पिकाची गुणवत्ता आणखी बिघडवली. यामुळे सामान्य सोयाबीनचा वापर बियाण्यासाठी योग्य राहिला नाही.
advertisement
बियाणे दर्जाच्या सोयाबीनला मोठी मागणी
बियाणे कंपन्यांना पुढील हंगामासाठी उत्तम प्रतीचे सोयाबीन बियाणे तयार करायचे असल्याने त्या सध्या बाजारात मोठ्या प्रमाणात खरेदी करत आहेत. त्यामुळे बियाणे दर्जाच्या सोयाबीनला “प्रीमियम रेट” मिळत आहे. बाजार समित्यांमधील व्यापाऱ्यांच्या माहितीनुसार, चांगल्या प्रतीच्या सोयाबीनला प्रति क्विंटल ७,५०० ते ८,००० रुपये दर मिळत आहे, तर सामान्य दर्जाच्या सोयाबीनचा सरासरी भाव ४,२०० ते ४,५०० रुपयांच्या दरम्यान आहे.
शेतकऱ्यांच्या अपेक्षा आणि बाजाराची स्थिती
यंदाच्या हंगामात सोयाबीनचा हमीभाव ५,३२८ रुपये प्रति क्विंटल निश्चित करण्यात आला होता. मात्र, प्रत्यक्ष बाजारात बहुतांश ठिकाणी दर हमीभावाखालीच राहिले आहेत. त्यामुळे शेतकऱ्यांना तोटा सहन करावा लागत असतानाच, बियाणे दर्जाच्या सोयाबीनच्या वाढत्या मागणीमुळे काही शेतकऱ्यांना दिलासा मिळत आहे. जे शेतकरी योग्य साठवणूक आणि वाळवण करून सोयाबीनची गुणवत्ता टिकवून ठेवू शकले, त्यांनाच आता या वाढीव दरांचा फायदा मिळत आहे.
व्यापाऱ्यांचे मत काय?
व्यापाऱ्यांचे म्हणणे आहे की, पावसामुळे उत्पादन घटल्याने बियाणे कंपन्यांना पुढील हंगामासाठी पुरेसे साठे तयार करणे अवघड होत आहे. त्यामुळे डिसेंबरपर्यंत बियाणे दर्जाच्या सोयाबीनच्या खरेदीत आणखी वाढ होण्याची शक्यता आहे. काही व्यापाऱ्यांच्या मते, योग्य गुणवत्तेच्या सोयाबीनचा पुरवठा मर्यादित असल्याने दर स्थिर राहणार नाहीत आणि येत्या काही आठवड्यांत अजून थोडी वाढ होऊ शकते.