शिव रस्ता म्हणजे काय?
"शिव रस्ता" हा शब्द सामान्यतः गावातील अंतर्गत रस्त्यासाठी वापरला जातो, जो एक शेतातून दुसऱ्या शेताकडे किंवा गावी जाणारा मार्ग असतो. अनेक वेळा ग्रामस्थांच्या सोयीसाठी अशा रस्त्यांचा उपयोग होतो. पण जर हा रस्ता एखाद्याच्या खाजगी जमिनीतून जात असेल, आणि मालकाची परवानगी नसेल, तर तो वापरणे म्हणजे अतिक्रमणच ठरते.
advertisement
अशा अतिक्रमणाविरोधात काय करू शकता?
सातबारा व फेरफार नोंदी तपासा
सर्वप्रथम तुमच्या जमिनीवरील 7/12 उतारा आणि फेरफार (8अ) नोंदी तपासा. रस्ता सरकारी नोंदीत दाखल आहे का? याची खात्री करा. जर कोणतीही अधिकृत अधिग्रहण प्रक्रिया न झालेली असेल, तर ती जमीन कायदेशीररित्या तुमच्याच मालकीची आहे.
तक्रार अर्ज करा
स्थानिक तलाठी, मंडल अधिकारी व तहसीलदार यांच्याकडे तक्रार अर्ज करा. आपल्या जमिनीवर अनधिकृत रस्ता बांधण्यात आला आहे, अशी माहिती लेखी स्वरूपात द्या. जमिनीचे कागदपत्र, नकाशा आणि फोटो संलग्न करावेत.
ग्रामपंचायतीकडे लेखी आक्षेप नोंदवा
ग्रामपंचायतीने जर तुमची परवानगी न घेता रस्ता टाकला असेल, तर ग्रामसेवक व सरपंच यांच्याविरोधात लेखी तक्रार करा. "गाव नमुना क्रमांक 8" मध्ये कोणताही नोंदवहिन रस्ता बांधणे बेकायदेशीर आहे.
पोलीस ठाण्यात तक्रार
जर स्थानिक स्तरावर कोणताही प्रतिसाद मिळत नसेल, किंवा जाणीवपूर्वक अतिक्रमण होत असेल, तर पोलीस ठाण्यात तक्रार दाखल करता येते. ही तक्रार IPC अंतर्गत "अनधिकृत प्रवेश" (Trespass) अंतर्गत येते.
न्यायालयीन मदत घ्या
जर सर्व प्रशासकीय स्तरांवर निराकरण न झाल्यास, स्थानिक जिल्हा न्यायालय किंवा सिव्हिल कोर्टात स्थगन आदेश (Injunction) मिळवण्यासाठी अर्ज करता येतो. कोर्टाकडून अतिक्रमण रोखण्याचा व जमीन पूर्ववत करण्याचा आदेश मिळवता येतो.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा सल्ला
आपल्या जमिनीच्या सीमा मोजणी (मोजणी नंबरासह) वेळोवेळी करून घ्या.
डिजिटल फेरफार किंवा जमिनीच्या नकाशांचा फोटो काढून ठेवा.
कोणतीही मौखिक परवानगी देऊ नका, लेखी दस्तऐवजच मान्य असतो.