गूळ म्हणजे काय आणि त्यात कोणते पोषक घटक असतात?
गूळ हा उसाच्या रसापासून किंवा खजुराच्या रसापासून बनवलेला एक नैसर्गिक गोड पदार्थ आहे. त्यात लोह, मॅग्नेशियम, पोटॅशियम आणि अँटीऑक्सिडंट्स असतात. साखरेला गुळ हा एक चांगला पर्याय मानला जातो कारण त्यात प्रक्रिया केलेल्या साखरेसारखे कोणतेही पदार्थ नसतात.
100 ग्रॅम गुळाचे पौष्टिक मूल्य:
advertisement
• कॅलरीज: 385 किलोकॅलरी
• कार्बोहायड्रेट्स: 98 ग्रॅम
• साखर: 65-85 ग्रॅम
• लोह: 11 मिग्रॅ
• पोटॅशियम: 1056 मिग्रॅ
पण प्रश्न असा आहे की, मधुमेही रुग्णांसाठी ते सुरक्षित आहे का?
गूळ आणि मधुमेह
गुळाचा ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) साखरेपेक्षा कमी असतो का?
ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) हे अन्न रक्तातील साखर किती लवकर वाढवते हे मोजते.
अन्नपदार्थांचा ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI)
पांढरी साखर: ६५-७०
गूळ: ७०-७५
मध: ५०-६०
तपकिरी साखर: ६०-६५
येथे असे दिसून येते की गुळाचा GI पांढऱ्या साखरेइतकाच किंवा त्यापेक्षा थोडा जास्त आहे. याचा अर्थ असा की गूळ खाल्ल्याने रक्तातील साखरेची पातळीही वेगाने वाढू शकते.
मधुमेही रुग्णांसाठी गूळ फायदेशीर आहे का?
गुळामध्ये खनिजे आणि अँटीऑक्सिडंट्स असतात, जे रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करू शकतात. पण रक्तातील साखरेची पातळी स्थिर ठेवण्यासाठी हा चांगला पर्याय नाही.
• इंटरनॅशनल डायबिटीज फेडरेशन (IDF) आणि अमेरिकन डायबिटीज असोसिएशन (ADA) नुसार, मधुमेही रुग्णांनी कमी GI असलेले पदार्थ खावेत आणि त्यात गुळाचा समावेश नाही.
• दिल्लीतील एम्सने 2023 मध्ये केलेल्या एका अभ्यासात असे आढळून आले की गूळ आणि पांढरी साखर दोन्हीचा रक्तातील साखरेवर सारखाच परिणाम होतो.
• जर्नल ऑफ न्यूट्रिशन अँड डायबिटीज (2022) नुसार गूळ आणि इतर नैसर्गिक गोड पदार्थ (मध,तपकिरी साखर) देखील रक्तातील ग्लुकोज वेगाने वाढवतात.
याचा अर्थ असा की गुळ आरोग्यदायी मानला जाऊ शकतो,परंतु मधुमेहींसाठी तो सुरक्षित पर्याय नाही.
गोड्डा येथील डॉक्टर डॉ. सोनाली यांनी 'लोकल 18'शी बोलताना सांगितले की, साखरेप्रमाणेच गुळ देखील मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी हानिकारक ठरू शकतो कारण त्यात साखरेचे प्रमाण जास्त असते. जरी ते नैसर्गिक आहे आणि रिफाइंड साखरेच्या तुलनेत लोह, पोटॅशियम आणि अँटिऑक्सिडंट्स सारखे काही पोषक घटक प्रदान करते, तरी त्यात ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) जास्त असतो. ज्यामुळे रक्तातील साखर लवकर वाढू शकते.