सर्वप्रथम, झोपण्यापूर्वी गरम दूध पिणे हा पारंपरिक आणि प्रभावी उपाय मानला जातो. दुधामध्ये ट्रिप्टोफॅन नावाचे अमिनो अॅसिड असते, जे मेंदूमध्ये सेरोटोनिनचे प्रमाण वाढवून झोपेसाठी मदत करते. याशिवाय, दुधात थोडी हळद किंवा मध घालून पिल्यास स्नायू सैल होतात आणि मन शांत होते. अनेक तज्ञांच्या मते, रात्री हलका आणि पचायला सोपा आहार घेतल्यास झोप लवकर लागते.
advertisement
तणाव कमी करणे झोपेसाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे. झोपण्यापूर्वी 10-15 मिनिटे ध्यान, प्राणायाम किंवा हलके श्वसन व्यायाम केल्यास मेंदू शांत होतो. यामुळे मनातील विचारांची गर्दी कमी होते आणि झोप नैसर्गिकपणे येते. तसेच, झोपण्यापूर्वी मोबाइल, टीव्ही किंवा लॅपटॉपपासून किमान अर्धा तास दूर राहण्याचा सल्ला तज्ञ देतात, कारण स्क्रीनमधून निघणारा निळा प्रकाश मेंदूला सतर्क ठेवतो आणि झोपेची प्रक्रिया उशीर करते.
घरात झोपेचे वातावरणही महत्त्वाचे आहे. खोलीत मंद प्रकाश, स्वच्छ बेडशीट आणि योग्य तापमान ठेवल्यास झोपेची गुणवत्ता वाढते. सुगंधी तेलांचा (जसे लॅव्हेंडर ऑइल) वापरही आरामदायी झोपेसाठी केला जातो. काही लोक झोपण्यापूर्वी कोमट पाण्याने अंघोळ करून शरीरातील ताण कमी करतात, ज्यामुळे झोप पटकन लागते.
तज्ञांच्या मते हे घरगुती उपाय नियमित अवलंबल्यास झोपेच्या समस्यांवर बराच प्रभावी परिणाम होतो. मात्र, झोपेची समस्या दीर्घकाळ टिकून राहिल्यास वैद्यकीय सल्ला घेणे आवश्यक आहे. कारण, झोपेची कमतरता ही केवळ थकवा नाही तर हृदयविकार, मधुमेह आणि मानसिक आरोग्याच्या समस्यांनाही आमंत्रण देऊ शकते. म्हणून, घरगुती उपायांसह संतुलित जीवनशैली स्वीकारणे हेच उत्तम समाधान आहे.