जर तुम्हाला अचानक समोर साप दिसला तर तुम्ही काय करावं? यासाठी आम्ही नोएडातील फोर्टिस हॉस्पिटलमधील आपत्कालीन औषध संचालक डॉ. अनुराग अग्रवाल यांच्याशी बोललो. डॉ. अनुराग अग्रवाल म्हणाले की, जर तुमच्या समोर अचानक साप दिसला आणि त्याने तो तुम्हाला चावला नसेल, तर शक्य तितक्या लवकर तिथून पळून जा.
advertisement
पण सहसा जेव्हा साप एखाद्याला चावतो तेव्हा तो गुप्तपणे चावतो आणि लोकांना ते दिसत नाही. अशा परिस्थितीतजर साप चावला तर तिथून पळून जाण्याची अजिबात गरज नाही. साप स्वतःहून पळून जातो. जर तो पळून गेला नाही तर तुम्ही त्याच्यापासून अंतर ठेवावं पण तिथून पळून जाऊ नका कारण जर तुम्ही तिथून वेगाने पळत असाल तर रक्तात पोहोचलेल्या सापाचं विष तुमच्या शरीरातही वेगाने पसरेल. म्हणून, थोड्या अंतरावर पूर्णपणे शांतपणे बसा किंवा झोपण्यासाठी जागा असल्यास झोपा. पूर्णपणे शांत रहा, जास्त हालचाल करू नका.
जर तुम्ही अंगठी, घड्याळ किंवा घट्ट कपडे घातले असतील तर ते काढून टाका. यानंतर, सर्वात आधी शरीराचा तो भाग साबणाच्या पाण्याने धुवावा जिथं साप चावला आहे. यानंतर सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे ज्या ठिकाणी साप चावला आहे त्या ठिकाणी मलमपट्टी करणं. शक्य तितक्या लवकर रुग्णालयात जाण्याचा प्रयत्न करा किंवा रुग्णवाहिका बोलवा. रुग्णालयात पोहोचेपर्यंत मलमपट्टी करण्याचं आवश्यक काम करा. तुम्हाला याची पद्धत शिकावी लागेल.
साप चावल्यानंतर मलमपट्टी कशी करावी?
डॉ. अनुराग अग्रवाल यांनी सांगितलं की, सापाच्या विषाचा प्रसार रोखण्यासाठी मलमपट्टी लावणं हा सर्वात महत्त्वाचा भाग आहे. यामध्ये तुम्हाला खालपासून वरपर्यंत मलमपट्टी बांधावी लागते. साप चावलेल्या ठिकाणी मलमपट्टी लावा परंतु ती अशा प्रकारे करा की रक्ताभिसरण थांबणार नाही. कारण असं केल्याने पाय डेड होऊ शकतो. यासाठी वरपासून खालपर्यंत मध्यम घट्ट मलमपट्टी बांधा जेणेकरून लसीका वाहिन्या बंद होतील. परंतु धमन्या बंद होऊ नयेत. कारण विष शरीरात लसीका वाहिन्यांमधून पसरते.
लसीका या शरीराचं रक्षण करण्यासाठी या पातळ भिंती असलेल्या नळ्या आहेत ज्या द्रव किंवा द्रवाने भरलेल्या आहेत. हे द्रव शरीरातील कचरा, जंतू आणि रोगप्रतिकारक पेशींनी भरलेले असते जे या सर्वांपासून संरक्षण करतात. या लसीका वाहिन्यांमधील प्रवाह आपल्या शरीराच्या हालचाली आणि त्यांच्या आत असलेल्या लहान झडपांमुळे तयार होतो. म्हणूनच, साप चावल्यानंतर जेव्हा आपल्या शरीरात हालचाल होईल तेव्हा विष पसरण्याची शक्यता खूप जास्त असेल. हेच कारण आहे की डॉक्टर तुम्हाला साप चावल्यानंतर हालचाल करण्यास सांगत नाहीत.
Snake News : मच्छरदाणी लावून झोपला होता तरुण, आता घुसला कोब्रा, बाजूला झोपला अन्...
दुसरीकडे, मलमपट्टी बांधताना, आपल्या धमनीचा पुरवठा थांबणार नाही याची काळजी घेतली पाहिजे. धमन्या या मजबूत आणि स्नायूंच्या नळ्या असतात, ज्या हृदयापासून संपूर्ण शरीरात ऑक्सिजनयुक्त शुद्ध रक्त वाहून नेतात. अशाप्रकारे ऑक्सिजन आणि इतर पोषक घटक आपल्या शरीराच्या प्रत्येक भागात पोहोचतात. म्हणून, पट्टी बांधताना, ती जास्त घट्ट बांधू नका कारण यामुळे धमनीचा पुरवठा थांबू शकतो आणि यामुळे शरीरात ऑक्सिजनचा पुरवठा रोखू शकतो. मुख्य गोष्ट अशी आहे की ज्याप्रमाणे डॉक्टर शरीरातील कुठेही कापलेल्या किंवा फाटलेल्या भागावर पट्टी बांधतात, त्याच प्रकारे ते करा.
जर पट्टी उपलब्ध नसेल तर काय करावं?
आता प्रश्न असा आहे की साप चावलेल्या ठिकाणी पट्टी उपलब्ध नसल्यास काय करावं. डॉ. अनुराग अग्रवाल म्हणाले की, पर्याय म्हणून कापसाचा टॉवेल किंवा धोतराचा तुकडा निवडता येईल. जर हे सर्व उपलब्ध नसेल तर तुमचा बनियान काढा आणि तो फाडा आणि पट्टी म्हणून वापरा. लक्षात ठेवा की पट्टी पूर्णपणे स्वच्छ, कोरडी आणि कापसाची असावी.
साप चावल्यानंतर काय करू नये?
जर साप चावला तर चावलेल्या भागाला घट्ट बांधू नका.
या भागावर कधीही बर्फ लावण्याचा प्रयत्न करू नका.
सापाने चावलेल्या जखमेला स्पर्श करू नका किंवा चावण्याचा प्रयत्न करू नका.
रक्तातून विष काढण्याचा प्रयत्न करू नका.
व्हा साप अनेक लोकांना चावतो तेव्हा ते खालच्या पायाच्या अगदी वर काहीतरी खूप घट्ट बांधतात. हे खूप धोकादायक आहे. यामुळे संपूर्ण पाय कापला जाऊ शकतो. म्हणून पट्टी वरपासून खालपर्यंत गुंडाळा. दोरीसारखी घट्ट बांधू नका.
साप चावल्यानंतर कॉफी किंवा कॅफिन किंवा अल्कोहोल पिऊ नका.
अ‍ॅस्पिरिन, आयबुप्रोफेन अॅडव्हिल, मोट्रिन आयबी किंवा नेप्रोक्सेन सोडियम अलेव्ह इत्यादी वेदना कमी करणारी औषधं घेऊ नका, कारण यामुळे रक्तस्त्राव होण्याचा धोका वाढू शकतो.
सापाला पकडण्याचा किंवा मारण्याचा प्रयत्न करू नका. पण शक्य असल्यास त्याचा रंग आणि आकार लक्षात ठेवा जेणेकरून तुम्ही डॉक्टरांना सांगू शकाल. शक्य असल्यास सुरक्षित अंतरावरून त्या सापाचा फोटो काढा. ही माहिती उपचारात मदत करते.
साप चावल्यास कधीही घरगुती उपाय वापरू नका. विलंब न करता रुग्णालयात जा.
किती लवकर रुग्णालयात पोहोचावं?
साप चावल्यानंतर रुग्णालयात पोहोचण्यासाठी वेळेची मर्यादा नाही. डॉ. अनुराग अग्रवाल म्हणतात की शक्य तितक्या लवकर रुग्णालयात पोहोचण्याचा प्रयत्न करा. सापाच्या विषाचा परिणाम होण्यास किती वेळ लागेल हे साप चावताना तुमच्या रक्तात किती विष पसरवतो यावर अवलंबून असते. जितके जास्त विष असेल तितके ते शरीरात जास्त किंवा वेगाने पसरेल.