नवी दिल्ली: पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी स्वातंत्र्यदिनानिमित्त जाहीर केलेल्या महत्वाकांक्षी राष्ट्रीय सुरक्षा उपक्रम “मिशन सुदर्शन चक्र” अंतर्गत भारतीय सेनेने मोठे पाऊल उचलले आहे. या मिशनअंतर्गत सेना AK-630 एअर डिफेन्स गन सिस्टम खरेदी करणार आहे. यासाठी स्टेट ओन्ड अ‍ॅडव्हान्स्ड वेपन अँड इक्विपमेंट इंडिया लिमिटेड (AWEIL) या सरकारी शस्त्र निर्मिती संस्थेला टेंडर (RFP – Request for Proposal) जारी करण्यात आले आहे.
advertisement
6 गन सिस्टम्ससाठी मागवली प्रस्तावना
रक्षा अधिकाऱ्यांनी ANI वृत्तसंस्थेला दिलेल्या माहितीनुसार, सेनेने सहा AK-630 एअर डिफेन्स गन सिस्टम्स खरेदीसाठी प्रस्ताव मागवले आहेत. हा निर्णय मिशन सुदर्शन चक्रच्या प्राथमिक टप्प्यातील सर्वात मोठ्या डिफेन्स खरेदींपैकी एक मानला जात आहे.
गन सिस्टमची वैशिष्ट्ये
अधिकाऱ्यांच्या मते, AK-630 हा 30 मिमी मल्टी-बॅरल मोबाईल एअर डिफेन्स गन सिस्टम असेल, ज्याची फायरिंग क्षमता अत्यंत जलद असेल. हा अत्याधुनिक शस्त्रप्रकार UAVs (ड्रोन), रॉकेट्स, आर्टिलरी आणि मोर्टार (URAM) सारख्या धोकादायक हल्ल्यांपासून संरक्षण करण्यासाठी वापरला जाईल. याशिवाय आंतरराष्ट्रीय सीमा आणि नियंत्रण रेषेच्या (LoC) जवळ असलेल्या प्रमुख नागरी भागांतील आणि धार्मिक स्थळांवरील सुरक्षेसाठीही या प्रणालीचा उपयोग होईल.
ही गन सिस्टम ट्रेलरवर बसवली जाईल आणि ती उच्च गतिशीलता असलेल्या वाहनाद्वारे ओढली जाईल. तिची प्रभावी रेंज सुमारे 4 किलोमीटरपर्यंत असेल, तर तिची फायरिंग क्षमता तब्बल 3,000 राउंड प्रति मिनिट इतकी आहे. सिस्टममध्ये ऑल-वेदर इलेक्ट्रो-ऑप्टिकल फायर कंट्रोल सिस्टम असेल, ज्याद्वारे कोणत्याही हवामानात लक्ष्य ओळखून अचूकपणे नष्ट करता येईल.
मे महिन्यात पार पडले होते चाचणी
भारतीय सेनेने मे 2025 मध्ये AK-630 ची अंतर्गत चाचणी केली होती. ही चाचणी पाकिस्तानसोबत झालेल्या संघर्षानंतर लगेचच पार पडली. या चाचण्यांमध्ये या प्रणालीने प्रशिक्षणासाठी वापरल्या जाणाऱ्या हवाई लक्ष्यांचा प्रभावीपणे नाश केला होता. मात्र, काही सुधारणा आवश्यक असल्याचेही निरीक्षणात आले.
त्या वेळी चार दिवस चाललेल्या सीमेवरील संघर्षात पाकिस्तानने जम्मू-कश्मीर, पंजाब, गुजरात आणि राजस्थान या सीमावर्ती राज्यांमध्ये नागरी भागांवर आणि धार्मिक स्थळांवर थेट हल्ले केले होते. या हल्ल्यांदरम्यान भारतीय लष्कराच्या एअर डिफेन्स युनिट्सने आणि वायुसेनेने महत्त्वाची भूमिका बजावली होती.
‘आयरन डोम’च्या धर्तीवर भारतीय सुरक्षा कवच
मिशन सुदर्शन चक्र हे इस्रायलच्या प्रसिद्ध आयरन डोम प्रणालीच्या धर्तीवर तयार करण्यात आले आहे. या मिशनचा उद्देश 2035 पर्यंत भारतासाठी एक व्यापक, बहुपरत असलेले, स्वदेशी संरक्षण कवच निर्माण करणे आहे. यात निगराणी प्रणाली, सायबर सुरक्षा, आणि एअर डिफेन्स प्रणाली एकत्रितपणे कार्यरत राहतील.
या मिशनमुळे भारताला केवळ हवाई हल्ल्यांपासून सुरक्षा मिळणार नाही, तर भविष्यात आक्रमक क्षमताही विकसित करण्याची संधी मिळेल. हा उपक्रम आत्मनिर्भर भारत या उपक्रमाशी थेट जोडलेला असून, देशांतर्गत संरक्षण तंत्रज्ञानात स्वावलंबन वाढवण्याचा प्रयत्न यामागे आहे.
भारतीय सेनेचे हे पाऊल देशाच्या सीमावर्ती सुरक्षेला मजबुती देण्याबरोबरच जागतिक संरक्षण क्षेत्रात भारताची तांत्रिक ताकद अधोरेखित करणारे ठरणार आहे.