Interesting Facts : जगातील सर्वात तरुण पर्वत कोणता? भारतीयांसाठी आहे अभिमानास्पद नाव..

हिमालयाला जगातील सर्वात तरुण पर्वतरांग म्हटले जाते. कारण त्यांची निर्मिती इतर पर्वतांच्या तुलनेने अलीकडील काळात झाली. हिमालयाच्या तीक्ष्ण शिखरांवरून, खोल दऱ्यांवरून आणि खडकाळ पृष्ठभागावरून स्पष्ट होते की ही पर्वतरांग अजूनही हवामानाच्या प्रक्रियेत फारशी झिजलेली नाही. जुनी पर्वतरांग मानल्या जाणाऱ्या अरावलीसारख्या पर्वतांच्या आकारांमध्ये गुळगुळीतपणा दिसतो, पण हिमालय अजूनही खडबडीत आणि टोकदार आहेत. यामुळेच ते भूगर्भशास्त्रात “यंग फोल्ड पर्वत” म्हणून ओळखले जातात.

हिमालयाची कथा सुरू होते सुमारे 5 कोटी वर्षांपूर्वी, जेव्हा भारतीय प्लेट उत्तरेकडे सरकत युरेशियन प्लेटला धडकली आणि या भव्य टक्करामुळे खडकांचे थर वरच्या दिशेने ढकलले गेले. यामुळे एव्हरेस्ट, कांचनजुंगा यांसारखी उंच शिखरे निर्माण झाली. ही भूगर्भीय प्रक्रिया अजूनही सुरूच आहे. भारतीय प्लेट अजूनही उत्तरेकडे वर्षाला अंदाजे 5 सेंटिमीटर वेगाने हालचाल करत असते. यामुळे हिमालयाची उंची दरवर्षी 1 ते 2 सेंटिमीटरने वाढते आणि हिमालयीन प्रदेशातील भूकंपांचे प्रमाणही जास्त आहे.

हिमालयाला "तरुण" म्हणण्याचे आणखी एक महत्त्वाचे कारण म्हणजे त्यांची रचना. खडक तुटून विखुरण्यापूर्वी ते दबावामुळे वाकतात आणि दुमडतात. यातून पर्वत तयार होतात. हिमालयात दिसणारे अनेक कडे, सलग पर्वत रांगा आणि खडकांचे विशिष्ट आकार हे या प्रक्रियेचे स्पष्ट पुरावे आहेत.

माऊंट एव्हरेस्ट दरवर्षी काही मिलिमीटर उंच होत असल्याचे वैज्ञानिकांनी सिद्ध केले आहे. परंतु हिमालय जगातील एकमेव प्रमुख पर्वतरांग आहे जी एकाच वेळी सर्वात तरुण आणि सर्वात उंच आहे. जगातील सर्वाधिक उंचीची बहुतेक शिखरे हिमालयातच आहेत. हिमालयातून उगम पावणाऱ्या नद्या जगातील सुमारे 20 टक्के लोकसंख्येला पाणीपुरवठा करतात. सक्रिय टेक्टोनिक हालचालींमुळे या भागात नियमित भूकंप होतात.

हिमालय केवळ पर्वतरांग नाही, तर एक भौगोलिक, पर्यावरणीय आणि सांस्कृतिक व्यवस्था आहे. आशियातील हवामान संतुलित ठेवण्यात हिमालयाची मोठी भूमिका आहे. या पर्वतरांगांमधील हिमनद्या दक्षिण आशियातील प्रमुख नद्यांना जन्म देतात आणि लाखो लोकांच्या जीवनाचा आधार ठरतात. देशासाठी, निसर्गासाठी आणि विज्ञानासाठी हिमालय एक अमूल्य संपत्ती आहे. हिमालयाचा भव्य आकार, त्यांची उगमकथा आणि सतत घडत असलेली वाढ ही पृथ्वीच्या गतिमान स्वरूपाची साक्ष आहेत. म्हणूनच हिमालयाला जगातील सर्वात तरुण, शक्तिशाली आणि जिवंत पर्वतरांग म्हणतात.