साधी डोकेदुखी समजून दुर्लक्ष करू नका; 'ब्रेन कॅन्सर'ची ही ५ लक्षणं वेळीच ओळखा!

अलीकडच्या काही वर्षांत कॅन्सरचे रुग्ण (Cancer Cases) झपाट्याने वाढले आहेत. अशात, काही वेदना या 'ब्रेन कॅन्सर'सारख्या गंभीर आजाराचा (Serious Illness) संकेतही असू शकतात. त्यामुळे त्याचं लवकर निदान होणं खूप महत्त्वाचं आहे. पण मग, साधी डोकेदुखी आणि ब्रेन कॅन्सरची डोकेदुखी, यातला नेमका फरक कसा ओळखायचा?

ब्रेन कॅन्सरचं सुरुवातीचं निदान (Early Diagnosis) करणं थोडं कठीण असतं, कारण त्याची बरीच लक्षणं ही सामान्य डोकेदुखीसारखीच (Common Headache) वाटतात. खरा फरक हा वेदनेच्या पद्धतीत (Pattern), तीव्रतेत (Intensity) आणि त्यासोबत दिसणाऱ्या इतर लक्षणांमध्ये असतो.

१. सततची, वाढत जाणारी डोकेदुखी: साधी डोकेदुखी आराम केल्याने किंवा औषध घेतल्याने बरी होते. पण, जर तुमची डोकेदुखी वारंवार होत असेल आणि तिची तीव्रता दिवसेंदिवस वाढतच चालली असेल, तर हे पहिलं चेतावणीचं चिन्ह (Warning Sign) आहे. विशेषतः, जर या डोकेदुखीसोबत मळमळ (Nausea) किंवा उलट्या (Vomiting) होत असतील आणि औषधांचाही उपयोग होत नसेल, तर सावध व्हा.

२. प्रौढ व्यक्तीला आयुष्यातला पहिला झटका (Seizure) येणे: हे एक अत्यंत गंभीर लक्षण (Very Serious Sign) मानलं जातं. जर एखाद्या प्रौढ व्यक्तीला, ज्याला आधी असा कोणताही त्रास नव्हता, तिला अचानक झटका (फिट) आला, तर त्याकडे दुर्लक्ष करू नये. मेंदूतील ट्यूमरमुळे मेंदूच्या कार्यात अडथळा येतो. यामुळे शरीराच्या एका भागात कंप सुटणे, थरथरणे किंवा काही क्षणांसाठी बोलताना जीभ अडखळणे (Slurred Speech) अशी लक्षणं दिसू शकतात.

३. स्वभाव आणि मानसिक क्षमतेत बदल: ब्रेन कॅन्सरचा परिणाम फक्त शरीरावरच नाही, तर तुमच्या स्वभावावर आणि मानसिक क्षमतेवरही होतो. अचानक खूप चिडचिड (Irritability) होणे, सतत उदास (Sadness) वाटणे, चिंता (Anxiety) किंवा अगदी विसरभोळेपणा (Frequent Forgetfulness) वाढणे, हे देखील त्याचे संकेत असू शकतात. ट्यूमरमुळे तुमची विचार करण्याची, निर्णय घेण्याची आणि भावनांवर नियंत्रण ठेवण्याची क्षमता बिघडू शकते.

४. तोल जाणे आणि अशक्तपणा: मेंदूचा जो भाग शरीराचं संतुलन (Balance) आणि हालचालींवर नियंत्रण (Motor-control) ठेवतो (Cerebellum), त्यावर दाब आल्यास तोल जाण्याच्या समस्या सुरू होतात. यात वारंवार अडखळणे (Frequent Stumbling), चक्कर येणे किंवा चालताना त्रास होणे, यांचा समावेश होतो. हात-पाय गळाल्यासारखे वाटणे (Weakness in arms and legs) हे देखील एक महत्त्वाचं लक्षण आहे.

५. लक्षणं फक्त एकाच बाजूला दिसणे: वर सांगितलेली लक्षणं, विशेषतः अशक्तपणा किंवा थरथरणे, जर तुम्हाला फक्त शरीराच्या एकाच बाजूला (Only one part of the body) – म्हणजे फक्त उजवा हात किंवा फक्त डावा पाय – जाणवत असतील, तर हा ट्यूमर असण्याचा एक ठळक संकेत असू शकतो.

अर्थात, बहुतेक डोकेदुखी ही साधीच असते. पण, जर तुमची वेदना नेहमीपेक्षा वेगळी वाटत असेल, वारंवार त्रास देत असेल किंवा त्यासोबत वर सांगितलेली असामान्य लक्षणं दिसत असतील, तर कृपया त्याकडे 'थकवा' म्हणून दुर्लक्ष करू नका. आजार कोणताही असो, सुरुवातीच्या टप्प्यात (Early Detection) निदान झाल्यास उपचार सोपे आणि अधिक प्रभावी (Effective) ठरतात. त्यामुळे, वेळीच डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आणि तपासणी करणे केव्हाही महत्त्वाचे आहे.