बांबूची राखी पाहिलीत का? परदेशातही आहे मोठी मागणी

प्रतिकूल परिस्थितीतून बाहेर पडण्याचा आणि जीवन सुंदर करण्याचा संघर्ष अनेकांसाठी प्रेरणादायी असतो. व्यवस्थेशी दोन हात करत एक महिला आकाशाला कशी गवसणी घालू शकते. याचं मूर्तीमंत उदाहरण म्हणजे चंद्रपूरच्या अडगळीत झोपडपट्टीत राहणाऱ्या मीनाक्षी मुकेश वाळके या आहेत. महाराष्ट्र आणि देशाला त्या 'द बांबू लेडी ऑफ महाराष्ट्र' म्हणून परिचित आहेत.

मीनाक्षी यांनी साधं आणि छोटसचं काम केलं पण वेगळ्या ढंगानं केलं. नुसतच हेवा वाटेल असं नाही तर त्यातून इतरांना प्रेरणा आणि व्यवसाय मिळेल असं केलं. राहायला स्वतःच घर नाही, कामासाठी पुरेशी जागा नाही, काम करायला भांडवल नाही, अशा स्थितीत मीनाक्षी यांनी जे पाऊल पुढे टाकले ते आज साता समुद्रापार पोहोचले आहे.

चंद्रपूरच्या बंगाली कॅम्प झोपडपट्टी भागात मीनाक्षी वाळके राहतात. चंद्रपूर आणि इतरत्र विपुल प्रमाणात जंगल आहे. या जंगलामध्ये मोठ्या प्रमाणावर बांबूचे उत्पादन होत असतं. याच बाबूंचा वापर करत त्या विविध वस्तू तयार करतात. त्यांनी बांबूपासून अप्रतिम कलाकृती निर्माण केल्या आहेत.

आता रक्षाबंधनचा सण जवळ आला आहे. मीनाक्षी आणि त्यांच्या महिला सहकाऱ्यांनी बनवलेल्या राख्यांना आता थेट युरोपातील देशांमधून मागणी आली आहे. यातून झोपडपट्टीत राहणाऱ्या महिलांच्या हाताला रोजगार मिळणार आहे. लॉकडाऊनमध्ये आर्थिक संकटाशी तोंड देणाऱ्या महिलांना राखीने बळ दिले आहे. बांबूपासून पर्यावरणपूरक राख्या बनवणाऱ्या मीनाक्षी आणि त्यांच्या टीमचे कौतुक होत आहे.

मीनाक्षी वाळके यांनी अभिसार इनोव्हेटिव्ज नावाचा उद्योग सुरू केला. झोपडपट्टीतील, ग्रामीण भागातील मुली आणि बायकांना प्रशिक्षण देऊन रोजगार देता देता त्यांचे काम वाढत आहे. महिलांना आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी करणे हा त्यांचा हेतू आहे.

मे महिन्यापासून या महिलांनी राख्या बनवण्याच्या कामाला सुरुवात केली आहे. त्या बांबूच्या राख्यांचे काम घरूनही करतात. या राख्यांना देशविदेशातून मागणी आहे. इंग्लंड, स्वीडन, नेदरलॅंड, कॅनडा, फ्रान्स आणि स्वित्झलँड अशा देशांत बांबूच्या राख्या पोचल्या आहेत.

स्वित्झलँडच्या सुनीता कौर यांनी मीनाक्षी यांच्या बांबू राखीसह इतरही वस्तू तेथे विक्रीकरता मागवल्या आहेत. स्वीडनचे सचिन जोनालवार यांच्यासह लंडनच्या मीनाक्षी खोडके यांनीसुद्धा त्यांच्या ग्लोबल बाप्पा शोरूमकरिता राख्यांची खरेदी केली आहे.

बांबूच्या इकोफ्रेंडली राख्यांमध्ये प्लॅस्टिकचा जराही वापर नाही. या राख्यांचे वैशिष्ट्य म्हणजे सजावटीसाठी खादी धाग्यासह तुळशी मणी आणि रुद्राक्ष यांचा वापर केला जातो. यातून स्वदेशी, संस्कृती आणि पर्यावरण संदेश यांचा प्रेरक मेळ घालण्याचा प्रयत्न केलाय, असे मीनाक्षी वाळके यांनी सांगितले.

लॉकडाऊनमध्ये मीनाक्षी आणि त्यांच्या टीमचे मोठे नुकसान झाले. दीड वर्षापासून कामकाज ठप्प झाले. प्रदर्शनासाठी बनवलेला दीड ते 2 लाखांच्या हस्तकौशल्याचा साठा पडून राहिला. मात्र आता राखी बनवण्याच्या कामांनी महिलांना आधार दिला. राख्या बनवण्याचे लक्ष्य गाठता आले नसले तरी 25 हजारांपर्यंत राख्या त्या तयार करु शकल्या आहेत.