हिंदू धर्म विधीतील मंत्रोच्चारात 'स्वाहा' म्हटलं जातं, पण याचा नेमका अर्थ माहितीये का? Video

आपण कोणत्याही धार्मिक विधी करताना पंडित किंवा गुरुजी मंत्रपठण करत असतात. ते उच्चारत असलेल्या शब्दांना आपण उच्चारत असतो. मात्र कधी कधी सामान्य वाटणाऱ्या शब्दाला देखील महत्त्वपूर्ण अर्थ असतो. अगदी त्याचप्रमाणे अग्निमध्ये कोणत्याही घटकाचे समर्पण देताना स्वाहा म्हणण्याला देखील विशेष महत्व आहे, असे उमाकांत राणिंगा सांगतात.

हा स्वाहाकार म्हणजे एक विशिष्ट मंत्र नाही. अग्नीला सर्व देवतांचे मुख मानले जाते. त्यामुळे अग्नीमध्ये समर्पण केलेली वस्तू आणि त्या देवतांचा केलेले आवाहन यातून आपण अग्नीमध्ये समर्पण केलेली वस्तु त्या देवतांपर्यंत पोहोचते. त्यासाठीच देवतेचे आवाहन करताना स्वाहाकार उच्चारला जातो. अशा आपल्या संस्कृतीची परंपरा असल्याचे देखील उमाकांत राणिंगा सांगतात.

याशिवाय विवाहाचा आणखी एक अर्थ असा की, अग्नीची पत्नी किंवा अग्नीची शक्ती म्हणून सुद्धा स्वाहा या शब्दाचा उपयोग आपल्याला महाभारतासारख्या ग्रंथांमध्ये आणि काही प्राचीन धर्मग्रंथांमध्ये पाहायला मिळतो. हा मंत्र इतका महत्त्वाचा आहे की, प्रत्येक देवतांच्या नावाला चतुर्थांत्य प्रत्यय लावल्यानंतर, उदा. इंद्राय स्वाहा, तक्षकाय स्वाहा, ब्रम्ह्ने स्वाहा असे चतुर्थी प्रत्यय लावून त्या-त्या देवतांना आवाहन केले जाते. हे असे आवाहन करून अग्नीमध्ये समर्पित केलेली वस्तू ही त्या देवतांना तृप्त करते, अशी आपली श्रद्धा आहे. यापाठीमागे असलेले वैज्ञानिक रहस्य म्हणजे शास्त्रशुद्ध पद्धतीने केलेल्या स्वाहाकाराच्या ठिकाणी आपल्याला अतिशय शुद्ध वातावरण पाहायला मिळते, असेही राणिंगा यांनी स्पष्ट केले आहे.