ट्रम्प यांची जगासमोर मोठी फजिती, पाकिस्तानातील तेल स्वप्नाचा फुगा फुटला; पेट्रोलियम खात्याने केली पोलखोल

ट्रुथ सोशलवर ट्रम्प यांनी दिलेल्या प्रतिक्रियेत एक धक्कादायक संकेत दिला – की भविष्यात पाकिस्तान भारताला तेल विकू शकतो. या विधानामुळे पाकिस्तानच्या 'खऱ्या' तेल क्षमतेवर पुन्हा चर्चा सुरु झाली आहे. ट्रम्प यांच्या म्हणण्यानुसार, अमेरिका आणि पाकिस्तान सध्या अशा कंपनीची निवड करत आहेत जी या कराराचं नेतृत्व करेल.

हे लक्षात घेणं महत्त्वाचं आहे की- ट्रम्प यांच्या दाव्यांनंतरही पाकिस्तानमध्ये 'विशाल' तेलसाठा असल्याचं अद्याप कोणत्याही अधिकृत पातळीवर सिद्ध झालेलं नाही. वास्तव पाहता पाकिस्तानकडे फारच मर्यादित तेल आणि वायू साठे आहेत.

ट्रम्प यांचे हे विधान सिंधू बेसिनमध्ये झालेल्या अलीकडील भूगर्भीय सर्वेक्षणावर आधारित असण्याची शक्यता आहे. या सर्व्हेत काही हायड्रोकार्बन संरचनांचा अंदाज लागला आहे. काही अंदाजानुसार हे साठे व्हेनेझुएला, सौदी अरेबिया आणि इराणनंतर जगातील चौथे सर्वात मोठे असू शकतात. मात्र हे केवळ तांत्रिकदृष्ट्या शक्यता आहेत. अद्याप कोणतीही व्यावसायिक ड्रिलिंग झाली नाही, ना त्याची शास्त्रीय खातरजमा झाली आहे.

मार्च 2019 मध्ये इमरान खान यांनी ‘एशियातील सर्वात मोठा’ तेलसाठा असल्याचा दावा केला होता. मात्र काही तासांतच पाकिस्तानच्या पेट्रोलियम विभागाने याचे खंडन करत सांगितले की, त्या परिसरात काहीही सापडले नाही. एक्सॉनमोबिल आणि इतर कंपन्यांनी 5,500 मीटरपर्यंत ड्रिलिंग केलं होतं. मात्र अपेक्षित परिणाम मिळाले नाहीत.

या भांडारांचा विकास करणे अत्यंत खर्चिक आहे. तज्ज्ञांच्या मते, विकासासाठी किमान 5 अब्ज डॉलर व 4–5 वर्षे लागतील. शिवाय पाईपलाइन, रिफायनरी, पोर्ट यांसाठी अतिरिक्त भांडवल लागेल. पाकिस्तानचा सध्याचा आर्थिक डोंगर (126अब्ज डॉलरचे परदेशी कर्ज व 17.5 अब्ज डॉलरचा ऊर्जा आयात बिल) ही मोठी अडचण आहे.

टूट ऑइलफिल्ड (पंजाब): 1960च्या दशकात सापडले. 6 कोटी बॅरलचा साठा असून 12–15%च मिळवता येतो.

ट्रम्प यांचा दावा की पाकिस्तान भारताला तेल विकेल – सध्यातरी 'कल्पना' अधिक वाटते. भारत आधीच मध्य पूर्व आणि रशियातून मोठ्या प्रमाणात तेल आयात करतो. पाकिस्तानकडून भारताला तेल मिळणं हे केवळ एका स्थितीत शक्य आहे. जर तिथे प्रत्यक्षात प्रचंड साठे सापडले, त्यांचं उत्पादन शक्य झालं आणि भारत-पाक संबंध चांगले राहिले.