Israel-Syria: 24 तासांत 250 एअरस्ट्राईल, अनेक इमारती उद्ध्वस्त, आणखी एका महायुद्धाला सुरुवात?

Published by:Sachin S

Last Updated:July 16, 2025 9:36 PM IST

इस्रायल थेट कारवाई करत आहे आणि सरकार, इराण समर्थित लढाऊ आणि अनेक अतिरेकी गट सीरियामध्ये सक्रिय आहेत.

इस्रायल आणि इराणमध्ये युद्धविराम झाला आहे. पण हा संघर्ष संपत नाही तेच इस्रायलने मध्य पूर्वेत एक नवीन युद्ध आघाडी उघडली आहे. यावेळी, सीरियाची राजधानी दमास्कसवर थेट हल्ला करण्यात आला आहे. गेल्या २४ तासांत इस्रायलने सीरियामध्ये २५० हून अधिक हवाई हल्ले केले आहेत. त्यापैकी ६ सीरियन संरक्षण मंत्रालय आणि सुरक्षा दलांच्या मुख्यालयावर होते आणि ते जमीनदोस्त केले. दमास्कसचे 'जनरल स्टाफ मुख्यालय' उद्ध्वस्त करण्यात आले आहे आणि इस्रायलने उघडपणे जाहीर केले आहे की, ते सीरियाच्या सीमेवर कोणताही लष्करी मेळावा सहन करणार नाही. परिस्थिती इतकी बिघडली आहे की इस्रायलचे पंतप्रधान नेतन्याहू, संरक्षण मंत्री आणि लष्करप्रमुख आज आपत्कालीन बैठक घेणार आहेत. जिथे अनेक दिवस चालणाऱ्या संभाव्य युद्धाची रणनीती तयार केली जाईल.

परंतु ही संपूर्ण घटना अधिक स्फोटक होत आहे. सीरियाच्या आत, दमास्कसजवळील जरामाना या ड्रुझ-बहुल भागात, लोकांनी सीरियन ध्वज खाली उतरवला आणि इस्रायली ध्वज फडकावला. इस्रायलचा दावा आहे की, त्यांचे हल्ले ड्रुझ समुदायाचे रक्षण करण्यासाठी होते. आणि हा समुदाय आता उघडपणे इस्रायलच्या समर्थनार्थ बाहेर येत आहे. त्याला उत्तर म्हणून, लेबनॉनचे अध्यक्ष जोसेफ आऊन यांनी इशारा दिला आहे की इस्रायली हल्ल्यांमुळे पश्चिम आशियाची सुरक्षा गंभीर धोक्यात येत आहे आणि लेबनॉन सीरियासोबत पूर्ण एकजुटीने उभा आहे. आता प्रश्न फक्त सीरिया-इस्रायलचा नाही... आता हे संकट संपूर्ण मध्य पूर्वेला भयानक वळणावर घेऊन जाऊ शकते.

इस्रायल-सीरियाचा वाद काय?

देशातील तिसरा सर्वात मोठा धार्मिक गट असलेल्या सीरियामध्ये राहणारा ड्रुझ समुदाय सध्याच्या संघर्षाच्या केंद्रस्थानी आला आहे. २०१० च्या जनगणनेनुसार, ड्रुझ लोकसंख्या सीरियाच्या एकूण लोकसंख्येच्या सुमारे ३.२% होती. हा समुदाय प्रामुख्याने माउंट ड्रुझ प्रदेशात, दमास्कसच्या पूर्वेकडील आणि दक्षिणेकडील ग्रामीण, पर्वतीय भागात केंद्रित आहे. ड्रुझ हा एकेश्वरवादी आणि अब्राहमिक धर्म आहे ज्यांच्या धार्मिक परंपरा वेगळ्या आणि गुप्त मानल्या जातात. इस्रायलने असा दावा केला आहे की, दमास्कस आणि स्वेदा इथं अलिकडेच झालेला हल्ला ड्रुझ समुदायाच्या संरक्षणासाठी करण्यात आला आहे, जो सीरियन सैन्य आणि इतर सशस्त्र गटांमधील सुरू असलेल्या संघर्षात अडकला आहे. इस्रायलचे संरक्षण मंत्री काट्झ यांनी स्पष्टपणे सांगितले की "आम्ही ड्रुझची हत्या होऊ देणार नाही आणि आमच्या सीमेजवळ लष्करी जमवाजमव सहन करणार नाही." पण हा एकमेव मुद्दा आहे का ज्यामुळे इस्रायल आणि सीरियामध्ये पुन्हा एकदा तणाव वाढला आहे? उत्तर नाही आहे. जेरुसलेमची अल-अक्सा मशीद देखील दोन्ही देशांमधील तणावाचे कारण बनली आहे. इस्रायलने यापूर्वी अनेक वेळा दावा केला आहे की इराण सीरियामध्ये आपले सैनिक आणि शस्त्रे गोळा करत आहे, ज्यामुळे इस्रायलची सीमा धोक्यात आहे.

१९६७ हे खरं मुळ कारण

इस्रायल आणि सीरियामधील शत्रुत्व १९६७ च्या सहा दिवसांच्या युद्धापासून सुरू झाले, जेव्हा इस्रायलने सीरियाकडून गोलेन हाइट्स ताब्यात घेतलं. उंच उंचीवर असलेला हा मोक्याचा भाग अजूनही इस्रायलच्या ताब्यात आहे आणि सीरिया ते स्वतःचे मानते. १९७३ च्या योम किप्पूर युद्धापर्यंत यावरून संघर्ष सुरू राहिला, ज्यामध्ये सीरिया गोलान हाइट्स परत मिळवू शकला नाही.

१९८१ मध्ये इस्रायलचा 'गोलन कायदा'

इस्रायलने १९८१ मध्ये 'गोलन हाइट्स कायदा' मंजूर करून अधिकृतपणे हा भाग ताब्यात घेतला. परंतु, संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेने ते बेकायदेशीर आणि 'कायदेशीर मान्यता नसलेले' घोषित केलं. असं असूनही, इस्रायलने तिथून मागे हटणं पसंत केलं नाही.

सीरियन गृहयुद्ध

२००० मध्ये इस्रायल आणि सीरियामध्ये करार करण्याचा प्रयत्नही करण्यात आला होता, परंतु, दोन्ही बाजूंच्या मतभेद आणि अविश्वासाची भिंत इतकी मजबूत होती की, ती प्रकरण गाठण्यापूर्वीच तुटली. त्यानंतर २०११ मध्ये सुरू झालेल्या सीरियन गृहयुद्धाने हे शत्रुत्व आणखी वाढवले. इस्रायलला आपला सर्वात मोठा शत्रू मानणाऱ्या सीरियन सरकारला पाठिंबा देण्यासाठी इराण पुढे आला. त्यानंतर इस्रायलने सीरियातील इराणी तळांवर आणि शस्त्रास्त्रांच्या डेपोवर सतत हल्ले करण्यास सुरुवात केली. अलिकडेच इस्रायल-इराण युद्ध झाले.

ड्रुझ समुदाय चिंतेत

यावेळी इस्रायलने ड्रुझ समुदायाच्या सुरक्षेचा उल्लेख केला आहे. इस्रायलच्या संरक्षणमंत्र्यांनी म्हटलं आहे की, पंतप्रधान नेतन्याहू आणि त्यांनी मिळून 'सीरियन ड्रुझ लोकांचे रक्षण' करण्याचे आश्वासन दिलं आहे. परंतु तज्ञांचा असा विश्वास आहे की, हा केवळ लष्करी कारवाईला नैतिक आवरण देण्याचा प्रयत्न आहे.

आता पुढे काय?

ही सीरिया-इस्रायल युद्धाची सुरुवात आहे का? सध्या परिस्थिती खूपच संवेदनशील आहे. इस्रायल थेट कारवाई करत आहे आणि सरकार, इराण समर्थित लढाऊ आणि अनेक अतिरेकी गट सीरियामध्ये सक्रिय आहेत. यावेळी लढाई मर्यादित दिसत नाही आणि जर परिस्थिती हाताळली गेली नाही तर येत्या आठवड्यात पश्चिम आशियात मोठी अशांतता येऊ शकते.