Breathtaking Image: आपला सूर्य अजून किती वर्ष जगणार? उत्तर मिळाले; मृत्यूची झलक पाहून वैज्ञानिक थक्क, टिपले ब्रह्मांडाचं विस्मयकारक आश्चर्य

ज्याप्रमाणे माणसाचे वय ढळते आणि तो हळूहळू कमकुवत होऊन एक दिवस मरतो. त्याचप्रमाणे ताऱ्यांचेही एक आयुष्य असते. जेव्हा एखादा सूर्यासारखा तारा आपल्या जीवनाच्या शेवटच्या टप्प्यात पोहोचतो, तेव्हा तो हळूहळू आपली सर्व ऊर्जा गमावू लागतो. त्याच्या आत होणारी फ्यूजन रिॲक्शन (ज्यातून ऊर्जा निर्माण होते) थांबायला लागते.

आधी वैज्ञानिकांना वाटले होते की एनसीजी ६०७२ च्या मध्यभागी फक्त एकच तारा आहे. पण आता नवीन तंत्रज्ञान आणि जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपच्या (JWST) उत्कृष्ट छायाचित्रांमुळे असे समोर आले आहे की तिथे दोन तारे आहेत. यामुळे हा नेबुला इतरांपेक्षा पूर्णपणे वेगळा दिसतो.

जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपच्या दोन वेगवेगळ्या कॅमेऱ्यांनी घेतलेल्या छायाचित्रांमध्ये आपल्याला एनसीजी ६०७२ ची अनोखी रचना दिसते. यापैकी एक कॅमेरा ‘निअर-इन्फ्रारेड’ (Near-Infrared) मध्ये आणि दुसरा ‘मिड-इन्फ्रारेड’ (Mid-Infrared) मध्ये छायाचित्रे घेतो.

जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपच्या दुसऱ्या कॅमेऱ्याने (MIRI) एनसीजी ६०७२ च्या केंद्रातून बाहेर पडणाऱ्या अनेक गोल कड्यांना (छल्ले) टिपले आहे. असे वाटते जणू काही लाटा बाहेरच्या दिशेने पसरत आहेत. हे कडे या गोष्टीचे संकेत असू शकतात की- दुसरा तारा जो जवळ फिरत आहे तो वायू आणि धुळीच्या या थरात वारंवार काप (कट) निर्माण करतो. यामुळे नेबुलामध्ये गोलाकार पोकळी (circular gaps) तयार होत जातात. किंवा असेही असू शकते की, हे कडे त्या मरणाऱ्या ताऱ्याच्या 'धडकणां'सारख्या कंपनांमुळे (vibrations) बनत आहेत. जे दर काही हजार वर्षांनी होतात.

वैज्ञानिकांसाठी हा नेबुला यासाठीही खास आहे. कारण हा एक असा तारा आहे जो अगदी आपल्या सूर्यासारखाच होता. याचा अर्थ असा आहे की सुमारे ५ अब्ज वर्षांनंतर जेव्हा सूर्यही वृद्ध होईल तेव्हा तोही अशाच एका नेबुलामध्ये बदलेल. तेव्हा त्याचे बाहेरील थर अवकाशात उडून जातील आणि मध्ये एक पांढरा, चमकणारा ‘व्हाइट ड्वार्फ’ उरेल.

एनसीजी ६०७२ चे हे छायाचित्र आपल्याला आठवण करून देते की ब्रह्मांडात केवळ जन्मच नाही, तर मृत्यूही सुंदर असतो. एका ताऱ्याच्या शेवटच्या श्वासानी आकाशात रंगांची अशी छाप सोडली आहे की ते पाहून प्रत्येकजण म्हणेल- हे फक्त विज्ञान नाही, तर कला आहे.