अंत्यविधीसाठी लागणारे प्रमुख साहित्य:
मृतदेहाशी संबंधित साहित्य:
नवे कापड: मृतदेहाला गुंडाळण्यासाठी कोरे/नवीन पांढरे वस्त्र (काही ठिकाणी मृत व्यक्तीचे आवडीचे वस्त्र).
कापूस: मृतदेहाच्या छिद्रांमध्ये (नाक, कान इ.) घालण्यासाठी.
बांबू आणि गवत: तिरडी बनवण्यासाठी. तिरडी ही मृतदेहाला स्मशानापर्यंत घेऊन जाण्यासाठी वापरली जाते. (अलिकडे अनेक गाव-शहरांमध्ये पंचायतींकडून धातूची तिरडी मिळते. त्याचा वापर करणंही योग्य ठरते)
advertisement
फूले आणि हार: मृतदेहावर घालण्यासाठी आणि सजवण्यासाठी (उदा. झेंडू, गुलाब).
गुलाल, बुक्का, गंध/चंदन: मृतदेहाला लावण्यासाठी.
शवपेटी (आजकाल अनेक ठिकाणी वापरली जाते): मृतदेह स्मशानापर्यंत नेण्यासाठी.
दहन/अग्नीसंस्कारासाठी साहित्य:
दहनासाठी लाकूड: आंबा, शमी, वट, गुलर किंवा चंदन यांसारख्या झाडाचे लाकूड वापरले जाते. लाकूड साधारणतः दहनस्थळी उपलब्ध असते.
कापूर: अग्नी प्रज्वलित करण्यासाठी.
तूप/इंधन: अग्नी वाढवण्यासाठी आणि लाकडांना सहज पेट घेण्यासाठी.
अग्निकुंड/मडके: अग्नी घरापासून स्मशानापर्यंत नेण्यासाठी.
गोवऱ्या (शेणी): काही ठिकाणी लाकडांसोबत गोवऱ्यांचा वापर केला जातो.
पूजेचे आणि विधींचे साहित्य:
काळे तीळ: पिंडासाठी आणि विविध विधींमध्ये वापरण्यासाठी.
जवाचे पीठ/तांदळाचे पीठ: पिंडाचे गोळे बनवण्यासाठी.
तूप, मध, दूध, दही: मृतदेहाच्या स्नानासाठी किंवा मुखात घालण्यासाठी.
गंगाजल/पवित्र तीर्थजल: मृतदेहाच्या मुखात घालण्यासाठी आणि शुद्धीकरणासाठी.
तुळशीपत्र: मृतदेहाच्या मुखात घालण्यासाठी.
सुपारी, नाणे: विविध विधींमध्ये वापरण्यासाठी.
दर्भाची पाने: पूजेसाठी.
अगरबत्ती/धूप: वातावरण शुद्ध करण्यासाठी.
मातीचे छोटे मडके/भांडं: अंत्यसंस्कारातील पाणी भरून फोडण्यासाठी.
कळशी/घागर: पाणी भरून चितेला प्रदक्षिणा घालण्यासाठी.
नारळ: काही विधींसाठी.
अस्थी विसर्जनासाठी साहित्य (दहानंतर):
राख आणि अस्थी गोळा करण्यासाठी पात्र: (मातीचे किंवा धातूचे).
गंगाजल किंवा पवित्र नदीचे पाणी: अस्थी विसर्जनासाठी.
फुलं आणि इतर पूजेचे साहित्य: अस्थी विसर्जन करताना.
संकटं टळणार! चातुर्मासातील चार महिने 5 राशींना लकी; शिव-विष्णू कृपेनं सुवर्णकाळ
आजकाल अनेक शहरांमध्ये विद्युत दाहिन्या वापरल्या जातात. अशा ठिकाणी लाकूड आणि इतर मोठ्या वस्तूंची आवश्यकता नसते, परंतु पूजेचे आणि धार्मिक विधींचे साहित्य लागतेच. याशिवाय, काही वस्तू स्थानिक परंपरेनुसार बदलू शकतात किंवा पुरोहितांच्या सल्ल्यानुसार कमी-जास्त होऊ शकतात. अंतिम संस्काराचे विधी अत्यंत महत्त्वाचे मानले जातात, कारण ते मृताच्या आत्म्याला शांती प्रदान करतात आणि पुढील प्रवासासाठी मदत करतात अशी श्रद्धा आहे. ही सर्व सामग्री सहसा स्मशानभूमीजवळील दुकानांमध्ये किंवा विशेष अंत्यसंस्कार सेवा पुरवणाऱ्यांकडून उपलब्ध असते.