तुम्हाला तुमच्या क्षमतेचा पूर्ण उपयोग करायचा असेल तर महर्षी युनिव्हर्सिटी ऑफ इन्फॉर्मेशन टेक्नॉलॉजीच्या (MUIT) वरिष्ठ शिक्षिका अदिती श्रीवास्तव यांनी दिलेले तीन महत्त्वाचे मेडिटेशन उपाय खालीलप्रमाणे आहेत. हे उपाय तुम्हाला स्टॅमिना वाढवण्यासाठी, लक्ष केंद्रित करणे आणि आंतरिक संतुलन साधण्यास मदत करतील.
विश्रांती आणि ताजेतवाने होण्यासाठी ध्यान
आपल्या समाजात सतत कामात व्यस्त राहणाऱ्या लोकांचा गौरव केला जातो, पण विश्रांतीचे महत्त्व मात्र कमी लेखले जाते. परंतु, मानसिक आणि शारीरिक सहनशीलतेचा पाया उत्तम विश्रांतीच आहे. मेडिटेशन एक अशी विश्रांती देते जी सामान्य झोपेपेक्षा खूप वेगळी असते. यामुळे मन आणि शरीर तणाव आणि थकव्यापासून मुक्त होते.
advertisement
तुम्ही मेडिटेशन करता तेव्हा तुमचे शरीर विश्रांतीच्या स्थितीत जाते. त्यामुळे तणाव वाढवणारे 'कोर्टिसोल'सारखे हार्मोन्स कमी होतात आणि मानसिक आरोग्य सुधारते. ही प्रक्रिया तुमच्या मज्जासंस्थेला नियंत्रित करते आणि झोपेची गुणवत्ता सुधारते. मेडिटेशन खेळाडूंसाठी स्नायूंची दुरुस्ती आणि जास्त ऊर्जा पातळी वाढवते, तर व्यावसायिकांसाठी भावनिक स्थिरता आणि योग्य निर्णय घेण्याची क्षमता वाढते.
काही काळानंतर मेडिटेशन दीर्घकालीन लवचिकता निर्माण करते. यामुळे तुम्ही आव्हानांना अधिक सहजतेने सामोरे जाऊ शकता. मेडिटेशन हे एक मानसिक आणि शारीरिक 'रीसेट' बटणासारखे काम करते. मेडिटेशनमुळे तुम्हाला ऊर्जा मिळते आणि पुढील दिवसासाठी तुम्ही तयार होऊ शकता.
तुमच्यासाठी योग्य पद्धत निवडा
आजकाल मेडिटेशन करण्यासाठी माइंडफुलनेस, ट्रान्सेंडेंटल मेडिटेशन, ब्रीथवर्क आणि गाईडेड व्हिज्युअलायझेशन्स असे अनेक प्रकार उपलब्ध आहेत. यामुळे कोणती पद्धत निवडावी याबद्दल गोंधळ होऊ शकतो. पण सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे तुमच्यासाठी जी पद्धत योग्य आहे, ती निवडा आणि नियमित मेडिटेशन करा. मेडिटेशनमध्ये सातत्य हे खूप जास्त महत्त्वाचे असते.
सतत मेडिटेशनच्या पद्धती बदलल्याने तुमची प्रगती मंदावते आणि अनियमितता येते. त्याऐवजी तुमच्या रोजच्या दिनचर्येत सहजपणे सामावून घेता येईल अशा एकाच पद्धतीवर लक्ष केंद्रित करा. एक सोपी, प्रभावी आणि सिद्ध झालेली पद्धत निवडा. मेडिटेशनला तुमच्या दिवसाचा अविभाज्य भाग बनवा.
एखाद्या प्रशिक्षित शिक्षकाकडून मार्गदर्शन घेणे ही एक चांगली कल्पना आहे. यामुळे प्रगती निश्चित होते आणि सामान्य चुका टाळता येतात. ध्यानाचे परिणाम नियमित सरावाने वाढतात आणि सुधारतात. काही काळानंतर तुम्हाला तुमच्या लक्ष केंद्रित करण्याच्या क्षमतेत, ऊर्जेमध्ये आणि एकूणच आरोग्यामध्ये सूक्ष्म पण महत्त्वाचे बदल जाणवतील.
सामूहिक मेडिटेशन अधिक प्रभावी
एकट्याने मेडिटेशन करण्याचे फायदे आहेतच, पण सामूहिक ध्यान केल्याने त्याचा प्रभाव अनेक पटींनी वाढतो. इतरांसोबत ध्यान करण्यात एक वेगळीच शक्ती असते. यामुळे सामूहिक ऊर्जा निर्माण होते, जी तुमची वैयक्तिक प्रेरणा, शांतता आणि सकारात्मकता वाढवते.
संशोधनातून असे दिसून आले आहे की, सामूहिक मेडिटेशन समुदायांनाही फायदा पोहोचवते. यामुळे संबंध आणि एकजुटीची भावना वाढते. खेळाडूंसाठी यामुळे संघातील भावना आणि भावनिक बुद्धिमत्ता सुधारते. व्यावसायिकांसाठी सर्जनशीलता आणि समस्या सोडवण्याची क्षमता वाढते. तसेच कलाकारांना यातून प्रेरणा मिळते. सामूहिक ध्यान केल्याने नियमितता राखणेही सोपे होते. तुम्ही स्थानिक ध्यान गटात सामील व्हा किंवा ऑनलाइन सत्रांमध्ये भाग घ्या. हा सामूहिक अनुभव तुमचा सराव अधिक गहन करेल आणि तुम्हाला प्रेरित ठेवेल.
मानसिक बळ आणि शारीरिक क्षमतेचा योग्य समतोल साधणे हे यशाचे मूळ आहे. मेडिटेशन हे या दोन्ही गोष्टी साध्य करण्याचे एक शक्तिशाली साधन आहे. गहन विश्रांती, नियमितता आणि सामूहिक मेडिटेशनवर लक्ष केंद्रित करून तुम्ही एक मजबूत मन, एक अधिक लवचिक शरीर आणि दीर्घकाळ टिकणारे कल्याण साधू शकता. मेडिटेशनचे सौंदर्य त्याच्या साधेपणात आहे. यासाठी तुम्हाला कोणतीही महागडी उपकरणे किंवा तासन्तास वेळ लागत नाही. फक्त दररोज काही मिनिटे देणे पुरेसे आहे आणि यामुळे तुमच्या जीवनात मोठा बदल होऊ शकतो.
अस्वीकरण : या बातमीत दिलेली माहिती आणि आरोग्याशी संबंधित सल्ला तज्ञांशी झालेल्या संभाषणांवर आधारित आहे. ही सामान्य माहिती आहे, वैयक्तिक सल्ला नाही. म्हणून, डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतरच काहीही वापरा. त्याच्या वापरामुळे होणाऱ्या कोणत्याही नुकसानासाठी लोकल-18 जबाबदार राहणार नाही.