शास्त्रांमध्ये काय सांगितलं आहे?
आपल्याकडे असं म्हणतात की, जर तुम्ही मानलं तर देव आहे, नाहीतर तो एक दगड आहे. पण जर तुम्ही शास्त्र आणि धार्मिक ग्रंथांवर विश्वास ठेवत असाल, तर जगण्यापासून मरण्यापर्यंतचं प्रत्येक गोष्ट शास्त्रांमध्ये सविस्तरपणे सांगितली आहे आणि त्यासाठी काही नियम आणि पद्धतीही सांगितल्या आहेत. खरं तर, विशेषतः बिहारच्या मिथिला प्रांतात अशी एक जुनी आणि पक्की परंपरा आहे की, काही मंत्रांचा उच्चार स्त्रियांसाठी वेगळा असतो आणि पुरुषांसाठी शब्द वेगळा असतो. प्रसिद्ध आचार्य राम कुमार झा यांनी लोकल 18 ला याबद्दल माहिती दिली आहे. ते सांगतात की, जर आपण धर्मावर आणि परंपरांवर विश्वास ठेवत असू, तर स्त्रियांनी 'ओम' या शब्दाचा उच्चार करू नये. स्त्रियांनी त्याऐवजी 'नमो' म्हणावं. पुरुष मात्र पूजा-पाठ असो वा श्राद्ध विधी किंवा कोणताही धार्मिक मंत्रोच्चार, 'ओम' चा उच्चार करतात.
advertisement
मिथिला प्रांतातील परंपरा काय आहे?
मिथिला ही नेहमीच विद्वान, ज्ञानी आणि पंडितांची भूमी राहिली आहे. इथे अनेक महान विद्वान होऊन गेले, ज्यांनी धर्माचे आणि शास्त्रांचे सखोल ज्ञान मिळवले. यात गार्गी आणि भारती यांसारख्या विदुषींची नावं खूप प्रसिद्ध आहेत, ज्यांनी आपल्या ज्ञानाने अनेकांना प्रभावित केले. इथे अशाही अनेक स्त्रिया होऊन गेल्या आहेत, ज्यांनी आद्य शंकराचार्यांसारख्या महान गुरुंसोबत शास्त्रांचे सखोल अध्ययन केलं. अशा परिस्थितीत असं म्हणता येईल की, धार्मिक पूजा-पाठ आणि पंडिताचे कर्तव्य हे केवळ पुरुषांचे नसून, ते पुरुष आणि स्त्रिया दोघांचेही आहे आणि दोघेही हे कार्य करू शकतात. पण मिथिला प्रांतात पिढ्यानपिढ्या अशी मान्यता चालत आली आहे की, स्त्रियांनी 'ओम' शब्दाचा उच्चार करू नये.
हा संस्कार झाल्यावरच पुरुषांनी 'ओम' उच्चारावा
या परंपरेनुसार, ब्राह्मण सोडून इतर पुरुषांनी देखील जोपर्यंत त्यांचा उपनयन संस्कार किंवा जानवे संस्कार होत नाही, तोपर्यंत 'ओम' या शब्दाचा उच्चार करू नये. जानवे संस्कार झाल्यावरच पुरुषांनी 'ओम' उच्चारावा, असं धार्मिक ग्रंथांमध्ये आणि परंपरांमध्ये सांगितलं जातं. मात्र, काही आधुनिक विचारसरणीच्या समाजात, खासकरून आर्य समाजात असं दिसून आलं आहे की, स्त्रिया केवळ घरात पूजा करण्यासोबतच मंदिरांमध्ये किंवा सार्वजनिक ठिकाणी बाहेरही पंडिताचे कार्य करतात आणि मंत्रोच्चार करतात. अशा परिस्थितीत, या समाजात धार्मिक विधींनुसार स्त्रियांनाही यज्ञोपवीत (जानवे) दिले जाते, ज्यानंतर स्त्रिया पूर्ण वैदिक पद्धतीने पूजा-पाठ आणि मंत्रोच्चार करू शकतात.
एकंदरीत, 'ओम' आणि 'नमो' च्या उच्चारातील हा फरक हा काही पारंपरिक मान्यता आणि प्रादेशिक परंपरांचा भाग आहे, ज्यामागे काही विशिष्ट धार्मिक आणि सांस्कृतिक कारणे असू शकतात.
हे ही वाचा : टाळ्या वाजवणं सोडलं! ट्रान्सजेंडर पूजाने उभारला स्वतःचा व्यवसाय, आता सर्व स्तरातून मिळतोय आदर
हे ही वाचा : साडेसाती सुरू आहे? तर येत्या शनि जयंतीला नक्की करा 'हे' उपाय; या 3 राशींना मिळेल दिलासा