रेड लाइट एरियाबद्दल अनेक कथा आहेत. त्याबद्दल अशी एक कथा आहे की जेव्हा रेल्वे कर्मचारी अमेरिकेतील कॅन्सस येथील गोदामात जायचे तेव्हा ते लाल कंदील सोबत घेऊन जात असत. बाहेर ठेवलेला कंदील आतमध्ये रेल्वे कामगारांची उपस्थिती दर्शवत असे, त्यामुळे त्यांना आत शोधणे सोपे झाले.
याशिवाय एक कथा अशी आहे की अमेरिका किंवा युरोपमधील शहरांमध्ये जिथे सेक्स शॉप्स, स्ट्रिप क्लब आणि अडल्ट थिएटर्ससोबतच वेश्याव्यवसायांचा मेळाही असायचा, त्या भागांना रेड-लाइट डिस्ट्रिक्ट किंवा प्लेजर डिस्ट्रिक्ट म्हणायचे.
advertisement
आम्ही तुम्हाला सांगतो की जगातील अनेक मोठ्या शहरांमध्ये रेड-लाइट डिस्ट्रिक्ट आहेत. कोठे ओळखण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या लाल दिव्यामुळे रेड-लाइट डिस्ट्रिक्ट आणि रेड-लाइट एरिया ही नावे वापरात आली आहेत, असे ही मानले जाते.
ऑक्सफर्ड इंग्लिश डिक्शनरीमध्ये असे म्हटले आहे की रेड-लाइट डिस्ट्रिक्ट हा शब्द पहिल्यांदा 1894 मध्ये ओहायो, यूएसए येथील एका वृत्तपत्रात वापरला गेला. 19 व्या शतकात अमेरिकेतील कॅन्सस सिटी हे वेश्याव्यवसायाचे प्रमुख केंद्र होते, येथील घरांमध्ये रेड-लाइट हाउस सलून होते. असेही म्हटले जाते की 1650 मध्ये जेव्हा खलाशी समुद्रमार्गे अॅमस्टरडॅमला पोहोचले तेव्हा काही स्त्रिया हातात लाल कंदील घेऊन फिरत होत्या. लाल कंदील ही अशी खून होती की महिला कोणत्याही नाविकासाठी उपलब्ध आहे.
नंतर, बंदराच्या जवळ असल्यामुळे, ऍमस्टरडॅमला रेड-लाइट डिस्ट्रिक्ट म्हणून ओळखले जाऊ लागले. 19व्या आणि 20व्या शतकात अमेरिकेत, कायदेशीर रेड-लाइट डिस्ट्रिक्टला स्पोर्टिंग डिस्ट्रिक्ट देखील म्हटले जायचे. तर जपानमध्ये, कायदेशीर मान्यता असलेल्या रेड-लाइट जिल्ह्यांना स्वतंत्र ओळख देण्यासाठी पोलिसांनी नकाशावर लाल रेषा काढल्या. जपानमध्ये, नकाशांवर निळ्या रेषा म्हणजे बेकायदेशीर लाल प्रकाश क्षेत्रे.
आजही, भारतातील सामान्य भाषेत, ज्या भागात संघटित वेश्यागृहांमध्ये वेश्याव्यवसाय चालतो त्यांना रेड-लाइट क्षेत्र म्हणतात. मुंबई, भारतातील कामाठीपुरा हे आशियातील सर्वात जुने रेड-लाइट क्षेत्र मानले जाते. याशिवाय कोलकात्याच्या सोनागाचीची गणना आशियातील सर्वात मोठ्या रेड-लाइट एरियामध्ये केली जाते. राजधानी दिल्लीतील जीबी रोडवरही मोठा रेड-लाइट एरिया आहे.
याशिवाय पुण्याची बुधवार पेठ, प्रयागराजचे मीरगंज, वाराणसीचे शिवदासपूर, बिहारमधील मुझफ्फरपूरचे चतुर्भुज ठिकाण, नागपूरचे इतवारी आणि ग्वाल्हेरचे रेशमपुरा रेड-लाइट हे मोठे रेड लाइट क्षेत्र म्हणून ओळखले जातात.