पृथ्वीला मिळाली नवी Life Line, 1 लाख 70 हजार वर्षासाठी जगाचं भविष्य बदलणार; फक्त एकच मोठा धोका
- Published by:Jaykrishna Nair
Last Updated:
Science News In Marathi: ऑक्सफर्ड, डरहम आणि टोरंटो विद्यापीठाच्या वैज्ञानिकांनी पृथ्वीच्या खोलवर नैसर्गिक हायड्रोजनचा प्रचंड साठा शोधला आहे. जो पुढील 1.70 लाख वर्षांपर्यंत ऊर्जा गरजा पूर्ण करू शकतो.
नवी दिल्ली: ऊर्जा संकटाने त्रस्त असलेल्या जगासाठी एक अत्यंत आश्चर्यकारक बातमी समोर आली आहे. पृथ्वीच्या खोलवर असा खजिना सापडला आहे, जो पुढील 1.70 लाख वर्षांपर्यंत जगाच्या ऊर्जा गरजा पूर्ण करू शकतो. तेही कोणत्याही प्रदूषणाशिवाय! हा खजिना आहे - हायड्रोजन. तोही नैसर्गिक स्वरूपात. ऑक्सफर्ड विद्यापीठ, डरहम विद्यापीठ आणि टोरंटो विद्यापीठाच्या वैज्ञानिकांच्या एका टीमने हा अद्भुत शोध लावला आहे. त्यांनी सांगितले की, पृथ्वीच्या कॉन्टिनेंटल क्रस्टमध्ये म्हणजेच पृष्ठभागाच्या खाली खोलवर हायड्रोजनचा प्रचंड साठा दडलेला आहे. या शोधाने ऊर्जा क्षेत्रातील एक नवीन अध्याय उघडला आहे.
इतका खास का आहे?
हायड्रोजनला भविष्यातील ‘ग्रीन फ्युएल’ म्हणजेच हरित इंधन म्हटले जाते. याला जाळल्यावर फक्त पाणी तयार होते. धूर किंवा कार्बन डायऑक्साईड (CO₂) नाही. यामुळेच जलवायु बदलाच्या विरोधात लढण्यासाठी हे सर्वात प्रभावी शस्त्र मानले जात आहे. आतापर्यंत आपण जो हायड्रोजन वापरतो, तो बहुतेक कोळसा किंवा नैसर्गिक वायूपासून बनवला जातो. म्हणजेच तो स्वतःच प्रदूषण पसरवतो. पण पृथ्वीच्या आत जो हायड्रोजन सापडला आहे, तो पूर्णपणे नैसर्गिक आहे. याला ‘व्हाइट हायड्रोजन’ म्हटले जात आहे.
advertisement
हायड्रोजन नेमका कुठे आहे?
हा वायू तेल किंवा नैसर्गिक वायूच्या मोठ्या साठ्याप्रमाणे एकाच ठिकाणी जमा झालेला नसतो. तो हळू हळू खडक आणि पाण्याच्या रासायनिक अभिक्रियेतून तयार होतो आणि खाली दाबल्यामुळे जमा होत जातो. वैज्ञानिकांनी कॅनडाच्या जुन्या खडकाळ भागातील ‘कनाडियन शील्ड’ मध्ये अशा जागांचा नकाशा तयार केला आहे. जिथे हायड्रोजन जमिनीखालून बाहेर पडतो. आता असा अंदाज लावला जात आहे की अशा जागा जगभर पसरलेल्या असू शकतात आणि हे फक्त कॅनडा किंवा एका विशिष्ट क्षेत्रापुरते मर्यादित नाही.
advertisement
आपण याला बाहेर काढू शकतो का?
नक्कीच, पण तेवढे सोपे नाही. याला काढण्यासाठी पारंपरिक तेल-गॅस ड्रिलिंगसारखे काम चालणार नाही. यासाठी नवीन तंत्रज्ञान, अचूक मॅपिंग आणि संवेदनशीलता आवश्यक असेल. वैज्ञानिक आता अशा तंत्रज्ञानावर काम करत आहेत. ज्यामुळे हायड्रोजन कुठे तयार होतो, कसा वाहतो आणि कुठे जमा होतो हे समजू शकेल. अगदी त्याचप्रमाणे जसे आपण हेलियम काढतो.
advertisement
सर्वात मोठा अडथळा
आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे पृथ्वीच्या खाली काही बॅक्टेरिया असेही आहेत जे हायड्रोजन खातात. म्हणजेच जर एखाद्या ठिकाणी जास्त बॅक्टेरिया असतील, तर तिथे हायड्रोजन टिकणारच नाही. त्यामुळे वैज्ञानिकांना अशा जागा शोधाव्या लागतील जिथे हा वायू सुरक्षितपणे जमा होईल आणि वेळेनुसार नष्ट होणार नाही.
यामुळे ऊर्जा संकट संपू शकते का?
वैज्ञानिकांचे म्हणणे आहे की जर या स्रोतांचा योग्य प्रकारे शोध घेतला आणि तो बाहेर काढला गेला तर हा जीवाश्म इंधनाचा एक चांगला आणि टिकाऊ पर्याय ठरू शकतो. एका अंदाजानुसार हा साठा पुढील 1.7 लाख वर्षांपर्यंत जगातील हायड्रोजनची मागणी पूर्ण करू शकतो. आणि हे अशा वेळी सांगितले जात आहे जेव्हा 2050 पर्यंत हायड्रोजनचा वापर 6 पटीने वाढणार आहे.
advertisement
या मिशनच्या मागे कोण आहे?
view commentsया शोधाशी संबंधित वैज्ञानिकांनी स्नोफॉक्स डिस्कव्हरी लिमिटेड (Snowfox Discovery Ltd.) नावाची एक कंपनी स्थापन केली आहे. ही कंपनी आता उपग्रह डेटा आणि भूवैज्ञानिक संशोधनाच्या माध्यमातून अशा जागा शोधण्याचे काम करत आहे. जिथून हायड्रोजन व्यावसायिक स्तरावर काढता येऊ शकेल.
Location :
Mumbai,Maharashtra
First Published :
May 17, 2025 11:51 PM IST
मराठी बातम्या/Explainer/
पृथ्वीला मिळाली नवी Life Line, 1 लाख 70 हजार वर्षासाठी जगाचं भविष्य बदलणार; फक्त एकच मोठा धोका
