उंच ठिकाणी प्रवासाला जाताय? तर 'या' १० गोष्टी लक्षात ठेवाच, अन्यथा जीवावर बेतू शकतं!

Published by:Arjun Nalavade

Last Updated:October 13, 2025 12:12 PM IST

आपल्यापैकी अनेकांना उंच ठिकाणी (High Altitude) प्रवास करायला आणि निसर्गाच्या अद्भुत सौंदर्याचा अनुभव घ्यायला आवडते. पण, हा रोमांचक प्रवास अनेकदा...

आपल्यापैकी अनेकांना उंच ठिकाणी (High Altitude) प्रवास करायला आणि निसर्गाच्या अद्भुत सौंदर्याचा अनुभव घ्यायला आवडते. पण, हा रोमांचक प्रवास अनेकदा फुफ्फुसे आणि मेंदूच्या (Lung and Brain) समस्यांना आमंत्रण देऊ शकतो. उंचीवर ऑक्सिजनची कमतरता आणि थंडीमुळे 'तीव्र पर्वतीय आजार' (Acute Mountain Sickness) होण्याचा धोका असतो.

या आजाराची लक्षणे काय आहेत?

तीव्र पर्वतीय आजारात डोकेदुखी, भूक न लागणे, मळमळ, उलट्या, झोप न लागणे, थकवा आणि चक्कर येणे यांचा समावेश होतो. ऑक्सिजनच्या कमतरतेमुळे हायपोक्सिया (Hypoxia) होऊ शकतो, तर थंड पाण्याने अंघोळ केल्यास हायपोथर्मिया (Hypothermia) होऊ शकतो, ज्यामुळे थंडी वाजणे, बोलण्यात अडथळा (Slurred Speech) आणि गोंधळ (Confusion) निर्माण होतो.

हायपोथर्मिया झाल्यास काय करावे? (तातडीचे उपाय)

मान, छाती किंवा कंबर यावर गरम, कोरड्या पट्ट्या (Warm, Dry Compresses) लावा.
त्या व्यक्तीला वाऱ्यापासून वाचवा (Protect from the Wind) आणि लगेच गरम कपडे घाला.
त्यांना गरम, गोड पेय द्या. पण, हीटिंग लॅम्प (Heating Lamp) किंवा गरम पाण्याने शरीर एकदम गरम करण्याचा प्रयत्न करू नका. तसेच, हात आणि पाय गरम करणे टाळावे.

प्रवासाची खबरदारी आणि आहारविषयक टिप्स

भरपूर पाणी प्या: शरीराला पाण्याची कमतरता भासू नये म्हणून भरपूर पाणी, नारळ पाणी आणि फळांचा रस प्या. दररोज तीन ते चार लिटर पाणी आवश्यक आहे.

कपड्यांची निवड: लोकरीचे कपडे (Woolen Clothing) घाला आणि शरीर उष्ण ठेवा.

आहारावर लक्ष: उंच ठिकाणी शरीराला अधिक ऊर्जेची (More Energy) गरज असते. त्यामुळे कर्बोदकांमधे (Carbohydrates) समृद्ध असलेला आहार घ्या, ज्यात उच्च प्रथिने (High Protein) आणि पुरेसा फॅट (Adequate Fat) असावा.

प्रवासाची गती: प्रवास हळू हळू करा आणि उंचीवर चढताना घाई करू नका. उंच ठिकाणी दिवसा प्रवास करा आणि रात्री कमी उंचीवर झोपा.

उपवास टाळा: प्रवासादरम्यान उपवास (Fasting) करणे टाळा आणि दररोज नियमित जेवण करा. सुका मेवा (Dried Fruits) सोबत ठेवा.

औषधे: डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार अॅसिटाझोलमाइड, ऍस्पिरिन, पॅरासिटामोल आणि आयबुप्रोफेनसारखी (Acetazolamide, Aspirin, Paracetamol, and Ibuprofen) औषधे सोबत ठेवा.

हृदय आणि दम्याच्या रुग्णांनी काय करावे?

हृदयरुग्ण: हृदयविकार (Heart Patients) असलेल्या लोकांनी उंच ठिकाणी प्रवास टाळावा. प्रवासापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि आवश्यक औषधे सोबत ठेवा.
दम्याचे रुग्ण: दम्याच्या रुग्णांनी (Asthmatics) लोकरीचे कपडे आणि मास्क घालावा. त्यांची औषधे (Inhalers) नेहमी सोबत ठेवावीत.

ऑक्सिजन पातळी ९० किंवा त्याहून कमी झाल्यास...

जर ऑक्सिजनची पातळी ९० किंवा त्याहून कमी झाली, तर श्वास घेण्यास अडचण, थकवा, अशक्तपणा, मानसिक गोंधळ आणि तीव्र डोकेदुखी होऊ शकते. हा एक गंभीर इशारा आहे!

अशा परिस्थितीत, त्या व्यक्तीला हवेशीर खोलीत (Well-Ventilated Room) ठेवा आणि तातडीने ऑक्सिजन (Provide Oxygen) देण्याची व्यवस्था करा. त्वरित डॉक्टरांशी संपर्क साधा.

हे ही वाचा : बजेटमुळे युरोपला जाता येत नाहीये? भारतातच आहेत युरोपसारखी ५ सुंदर ठिकाणं, वाचा सविस्तर अन् करा प्लॅन!

हे ही वाचा : चविष्ट जेवणाचे रहस्य! फाॅलो करा 'या' भन्नाट किचन १० ट्रिक्स, तुमचं स्वयंपाकघर होईल 'स्मार्ट'

view comments

Location :

Mumbai,Maharashtra

First Published :

October 13, 2025 12:12 PM IST

उंच ठिकाणी प्रवासाला जाताय? तर 'या' १० गोष्टी लक्षात ठेवाच, अन्यथा जीवावर बेतू शकतं!

उंच ठिकाणी प्रवासाला जाताय? तर 'या' १० गोष्टी लक्षात ठेवाच, अन्यथा जीवावर बेतू शकतं!

हायपोथर्मिया झाल्यास काय करावे? (तातडीचे उपाय)

प्रवासाची खबरदारी आणि आहारविषयक टिप्स

हृदय आणि दम्याच्या रुग्णांनी काय करावे?

ऑक्सिजन पातळी ९० किंवा त्याहून कमी झाल्यास...

फोटो

ताज्या बातम्या