तज्ज्ञ सांगतात की, अशा परिस्थितीत मूग, उडीद, हरभरा, तूर, तीळ आणि ज्वारी ही पिके सर्वोत्तम पर्याय ठरू शकतात. ही सर्व पिके अल्प कालावधीत तयार होतात आणि त्यांचा उत्पादन खर्चही तुलनेने कमी असतो. डाळवर्गीय पिके जमिनीतील नायट्रोजन वाढवतात, ज्यामुळे मातीची सुपीकता हळूहळू परत येते. तसेच, या पिकांना बाजारात चांगला भाव मिळत असल्याने शेतकऱ्यांना अल्प गुंतवणुकीतून चांगला परतावा मिळू शकतो.
advertisement
पूरानंतर अनेक भागांमध्ये भाजीपाला शेतीही एक फायदेशीर दिशा ठरते आहे. टोमॅटो, भेंडी, मिरची, कोथिंबीर, कोबी यांसारखी पिके 50 ते 70 दिवसांत उत्पादन देतात. यामुळे शेतकऱ्यांना महिन्याभरातच आर्थिक प्रवाह सुरू होतो. भाजीपाला पिके स्थानिक बाजारपेठेत त्वरित विकली जातात आणि त्यासाठी मोठ्या वाहतुकीची गरज भासत नाही. काही शेतकरी मका आणि सोयाबीन यांची लागवड करूनही चांगले उत्पन्न मिळवतात, कारण ही पिके औद्योगिक वापरासाठी मागणी असलेली आहेत.
कृषी विभागाच्या अहवालानुसार, पूरग्रस्त भागातील शेतकऱ्यांनी शेती सुरू करण्यापूर्वी माती चाचणी करून योग्य खतांचा वापर करावा. पूरामुळे नष्ट झालेल्या सेंद्रिय घटकांची भरपाई करण्यासाठी शेणखत, कंपोस्ट आणि हिरवळी खतांचा वापर आवश्यक आहे. त्याचबरोबर, आंतरपिक पद्धती अवलंबल्यास एकाच वेळी दोन पिकांतून उत्पन्न घेता येते आणि जोखीम कमी होते.
तज्ज्ञांचा सल्ला आहे की, पूरानंतर शेती पुन्हा सुरू करताना घाई करू नये. माती पूर्णपणे सुकल्यानंतरच पेरणी करावी. योग्य नियोजन, तांत्रिक सल्ला आणि टिकाऊ पिकांची निवड केल्यास शेतकऱ्यांना अल्प कालावधीतच आर्थिक स्थैर्य मिळू शकते. पूरानंतरचे हे आव्हान संधीमध्ये बदलण्यासाठी विज्ञानाधारित शेती आणि तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन हेच शेतकऱ्यांसाठी यशाचे सूत्र ठरू शकते.