Alcohol Fact : बीअर-व्हिस्की एकत्र पिणे धोकादायक? दारू कॉक्टेल केल्याने जास्त नशा होते का?

अनेकदा दारू पिणारे लोक असे म्हणतात की, "जास्त प्रकारच्या दारू मिक्स (Mix) केल्याने नशा जास्त चढते." म्हणजे, कॉक्टेल केलं तर दारु चढते. बिअरसोबत व्हिस्की किंवा वाईनसोबत वोडका प्यायल्यास जास्त 'किक' मिळते, असा त्यांचा समज असतो. दारू पिणाऱ्यांमध्ये हा एक अतिशय सामान्य समज आहे. पण, खरंच असं होतं का?

दोन वेगवेगळ्या प्रकारच्या दारू एकत्र प्यायल्याने नशा खरंच वाढते की, हा केवळ एक गैरसमज आहे? आपल्या आरोग्याशी संबंधित कोणत्याही ऐकीव माहितीवर विश्वास ठेवण्याऐवजी, त्यामागील वैज्ञानिक सत्य जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. आज आपण याच विषयावर सविस्तर चर्चा करणार आहोत की, दारू मिक्स केल्याने जास्त नशा चढते की नाही आणि एक्सपर्ट्स याबद्दल काय सांगतात.

दारू मिक्सिंग आणि नशा: एक गैरसमज की सत्य?वाइन एक्सपर्ट सोनल हॉलंड यांच्या मते, 'दारू मिक्स केल्याने जास्त नशा चढते' हा एक मोठा गैरसमज आहे. नशा किती चढेल हे दारूच्या एकूण अल्कोहोलच्या प्रमाणावर अवलंबून असते, दारूच्या प्रकारांवर नाही.

जेव्हा तुम्ही वेगवेगळ्या प्रकारच्या दारू एकत्र करून पिता, तेव्हा काय होते, ते समजून घेऊया.तुम्ही बिअरसोबत व्हिस्की प्या किंवा वाईनसोबत वोडका, यामुळे फक्त त्या पेयाची चव (Flavor) आणि टेस्ट (Taste) बदलते. तुमच्या शरीराच्या रक्तात इथेनॉल (Ethanol) नावाचा अल्कोहोलचा घटकच शोषला जातो, मग तुम्ही तो कोणत्याही पेयातून घेतली असो. सोनल हॉलंड स्पष्ट करतात की, मिक्सिंग कितीही करा, नशा ही तुम्ही एकूण किती अल्कोहोल (इथेनॉल) शरीरात घेतले आहे, यावरच अवलंबून असते. 'दोन ड्रिंक मिक्स केल्या, म्हणून जास्त चढली' हे म्हणणे वैज्ञानिकदृष्ट्या चुकीचे आहे.

म्हणजे, जर तुम्ही कमी अल्कोहोल असलेली बिअर आणि जास्त अल्कोहोल असलेली व्हिस्की एकत्र प्यायलात आणि एकूण अल्कोहोलची मात्रा वाढली, तर नशा नक्कीच वाढेल. पण ती केवळ मिक्सिंगमुळे वाढली असे नाही, तर एकूण अल्कोहोलच्या प्रमाणामुळे वाढली.

कशात किती अल्कोहोल? 'एबीव्ही' (ABV) म्हणजे काय?तुम्ही कोणतीही दारू प्या, तिची 'शक्ती' म्हणजेच नशा चढवण्याची क्षमता तिच्यातील अल्कोहोल बाय व्हॉल्यूम (Alcohol By Volume - ABV) या प्रमाणावर ठरते. 'एबीव्ही' म्हणजे पेयाच्या एकूण घनफळात (Volume) अल्कोहोलचे प्रमाण किती टक्के आहे.

येथे काही सामान्य ड्रिंक्समधील अल्कोहोलचे प्रमाण (ABV) दिले आहे

बिअर (Beer): साधारणपणे 5% ते 12% पर्यंत (काही खास बिअरमध्ये जास्तही असू शकते).वाईन (Wine): 8% ते 15% पर्यंत.रेड वाईन (Red Wine): 12% ते 15%.व्हाईट वाईन (White Wine): 8% ते 12%.स्पार्कलिंग वाईन/शैम्पेन (Sparkling Wine/Champagne): 10 % ते 12 %.देसी दारू: 20 % ते 40 % पर्यंत (राज्यानुसार आणि बनवण्याच्या प्रक्रियेनुसार बदलू शकते).

व्हिस्की (Whisky): 40 % ते 50 % पर्यंत. भारतात साधारणपणे 42.8 % ABV असते.रम (Rum): 37 % ते 50 % पर्यंत.वोडका (Vodka): 35% ते 50 % पर्यंत.जिन (Gin): 37 % ते 47 % पर्यंत.टकीला (Tequila): 35 % ते 50 % पर्यंत.एल्को-पॉप (Alco-pop): 4% ते 8% पर्यंत.

या आकडेवारीवरून स्पष्ट होते की, प्रत्येक प्रकारच्या दारूमध्ये अल्कोहोलचे प्रमाण वेगवेगळे असते. ज्या दारूत अल्कोहोलचे प्रमाण जास्त असते, ती 'हार्ड' असते आणि तिची नशा जास्त चढते.

काय काळजी घ्यावी?वाइन एक्सपर्ट सोनल हॉलंड सांगतात की, अल्कोहोल कोणत्याही स्वरूपात शरीरासाठी धोकादायक आहे. परंतु, जर तुम्ही त्याचे सेवन करत असाल, तर तुम्ही किती अल्कोहोल शरीरात घेत आहात, याची जाणीव असणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.

एकूण अल्कोहोलवर लक्ष ठेवा: मिक्सिंग नव्हे, तर तुमच्या पेयातील अल्कोहोलची एकूण मात्राच तुम्हाला किती नशा चढेल हे ठरवते. प्रमाणबद्ध सेवन, नेहमी जबाबदारीने आणि प्रमाणात दारूचे सेवन करा. शरीराचे संकेत ओळखा, तुमच्या शरीराला किती अल्कोहोल सहन होते, हे ओळखा आणि त्या मर्यादेतच सेवन करा. दारू मिक्स केल्याने जास्त नशा होते, हा एक गैरसमज असून, सत्य हे आहे की नशा ही दारूमधील एकूण अल्कोहोलच्या प्रमाणावर अवलंबून असते. सुरक्षित सेवन करणे नेहमीच महत्त्वाचे आहे.