Alcohol Fact : भारतीय लोकांना दारुसोबत Spicy चकणा का लागतो? विज्ञानानं सांगितलं धक्कादायक कारण

भारतात दारू पिणाऱ्यांच्या 'पार्टी'बद्दल बोलायचं झालं तर एक गोष्ट सगळ्यांना आवर्जून लागते तो म्हणजे 'चकणा'. आणि हा चकणा कसा असावा? असं जर कोणाला विचारलं तर 90 टक्के लोक तो तिखट, मसालेदार, झणझणी आणि चटपटीत असाच मागतील. जास्त तिखट, जास्त लिंबू किंवा चाट मसाला टाकून लोक तो मागतात.

मसाला शेंगदाणे, पनीर टिक्का, तंदुरी चिकन किंवा चटकदार भजी-पकोडे... याशिवाय दारू पिण्याची मजाच येत नाही, असं अनेकजण मानतात. पाश्चात्य देशांमध्ये 'बार स्नॅक्स' (Bar Snacks) म्हणून चीज (Cheese) किंवा ऑलिव्हज (Olives) खाल्ले जातात, पण आपल्याकडे मात्र तिखटाशिवाय पानच हलत नाही. पण, याच ठिकाणी एक मोठा विरोधाभास दडलेला आहे, ज्याकडे बहुतांश लोक दुर्लक्ष करतात.

ज्या तिखट-मसालेदार पदार्थांची चव दारूसोबत घेतल्याने आपल्याला एकदम 'जबरदस्त' वाटते, तेच कॉम्बिनेशन आरोग्याच्या दृष्टीने सर्वात वाईट ठरू शकतं, असं आधुनिक विज्ञान आणि पोषणतज्ज्ञ (Nutritionists) सांगत आहेत.

भारतीय खाद्यसंस्कृतीत तिखटपणा हा अनेक वर्षांपासून रुजलेला आहे. मिरची (Chilli) आणि मसाल्यांचा वापर आपल्या जेवणात अगदी लहानपणापासून केला जातो. त्यामुळे तिखट खाण्याची आपली सहनशीलता (Tolerance) इतर संस्कृतींच्या तुलनेत अधिक असते. जेव्हा आपण दारू पितो, तेव्हा काही वेळातच आपली चव घेण्याची क्षमता (Taste Buds) थोडी मंदावते. या मंदावलेल्या चवीला पुन्हा 'जागं' करण्यासाठी आपल्याला काहीतरी झणझणीत लागतं. ज्यामुळे लोक पिताना जास्त तिखट खाऊ शकतात.

तिखट आणि मीठ (Salt) जास्त असलेले पदार्थ खाल्ल्याने तोंडाला एक तीव्र चव मिळते, ज्यामुळे दारूची चव कमी जाणवते आणि एकूण अनुभव अधिक मजेदार वाटतो. सुरुवातीला अनेक बार मालकांनी हा 'चकणा' प्रकार फक्त व्यवसाय वाढवण्यासाठी सुरू केला होता. तिखट-खारट स्नॅक्स खाल्ल्यावर लवकर तहान लागते, ज्यामुळे लोक आणखी दारू मागवतात.

तिखट मिरचीमध्ये कॅप्सेसिन (Capsaicin) नावाचे एक रसायन असते. हे रसायन आपल्या जिभेवर उष्णतेची (Heat Sensation) भावना निर्माण करते. या उष्णतेचा सामना करण्यासाठी आपले शरीर इंडोर्फिन (Endorphins) नावाचे नैसर्गिक वेदनाशामक (Natural Painkillers) आणि मूड सुधारणारे हार्मोन्स (Mood Elevating Hormones) सोडते. दारूच्या नशेत इंडोर्फिनचा हा 'रश' अनेक भारतीयांना खूप आनंददायक वाटतो.

तिखट-मसालेदार पदार्थांची मजा एकीकडे, पण आरोग्याचे नुकसान दुसरीकडे. दारू आणि तिखट स्नॅक्स एकत्र खाणे हे एक Poison कॉम्बिनेशन ठरू शकते. दारूमुळे पचनसंस्थेतील ॲसिडचे (Acid) प्रमाण वाढते. त्याच वेळी, तिखट स्नॅक्समुळे पोटातील आतड्यांना जळजळ (Irritation) होते. या दोन्हीचा एकत्रित परिणाम म्हणजे छातीत जळजळ (Heartburn), ॲसिडिटी (Acidity), अपचन (Indigestion) आणि काही प्रकरणांमध्ये अल्सर (Ulcers) होण्याची शक्यता वाढते.

दारू हे एक मूत्रवर्धक (Diuretic) आहे, जे शरीरातील पाणी काढून टाकते. तिखट आणि खारट पदार्थ खाल्ल्याने शरीरातील पाण्याची गरज (Thirst) आणखी वाढते, ज्यामुळे निर्जलीकरण वेगाने होते. यामुळे दुसऱ्या दिवशीचा हँगओव्हर (Hangover) अधिक त्रासदायक बनू शकतो.

दारूचे विघटन (Metabolism) करण्याचे काम यकृत करते. त्याचबरोबर, जास्त प्रमाणात चरबीयुक्त (Fatty) आणि मसालेदार पदार्थांवर प्रक्रिया करण्यासाठीही यकृताला काम करावे लागते. यामुळे यकृतावर अतिरिक्त ताण येतो. तिखट पदार्थ रात्रीच्या वेळी खाल्ल्यास ॲसिडिटीमुळे झोपेत अडथळा येतो. दारू आणि तिखट एकत्र खाल्ल्याने शांत झोप (Quality Sleep) लागणे आणखी कठीण होते.

थोडक्यात, भारतीयांना तिखट 'चकणा' आवडण्यामागे आपली सांस्कृतिक आवड आणि तात्पुरता आनंद आहे, पण वैज्ञानिक दृष्ट्या पाहिले तर हे कॉम्बिनेशन शरीरासाठी नुकसानकारकच आहे. त्यामुळे, जर तुम्ही दारू पीत असाल, तर तिखट-मसालेदार पदार्थांऐवजी भाजलेले शेंगदाणे (कमी मीठाचे), ग्रिल्ड चिकन/पनीर, किंवा साधे सॅलड खाणे केव्हाही उत्तम.

(नोट : वरील माहिती सामान्य माहितीवर आधारीत आहे. न्यूज 18 मराठी मद्यपानासाठी प्रोत्साहन करत नाही. आमचा उद्देश तुमच्यापर्यंत माहिती पोहोचवण्याचा आहे.)