खरगोन, 20 सप्टेंबर : मध्य प्रदेशातील खरगोनमध्ये चोली हे गाव आहे. याच गावाला मिनी बंगाल आणि देवगड, देवांचे शहर म्हणून ओळखले जाते. येथे जवळपास 265 मंदिरे आणि मूर्ती आहेत. मात्र, त्यापैकी सर्वात प्रसिद्ध हनुमानजींच्या साडे अकरा मूर्ती आहेत, ज्या नवव्या शतकात बांधल्या गेल्या होत्या. तेव्हापासून गावातील हनुमानजींच्या या मूर्तींची वेगवेगळ्या ठिकाणी वेगवेगळ्या स्वरूपात पूजा केली जाते. येथील ग्रामस्थांची श्रद्धा आहे की, हनुमानजी स्वतः गावात राहून या सर्वांचे रक्षण करतात.
advertisement
गावकरी किशोर सिंह ठाकूर (तकन बाबा) सांगतात की, हे गाव खूप प्राचीन आहे. प्रत्येक घरात देवांचा वास असतो. गावात कुठेही उत्खनन केले तर तिथे देवाच्या मूर्ती दिसतात. या गावात सुमारे 265 मंदिरे आणि मूर्ती आहेत. यामध्ये साडेअकरा हनुमान, गौरी सोमनाथ, चौसठ योगिनी, भैरव, ओंकारेश्वर महादेव आणि गणेश मंदिर प्रमुख आहेत. हे गाव तांत्रिक विद्येसाठीही खूप प्रसिद्ध आहे. सर्व मंदिरात संतांचा वास असतो. येथे 12 चैतन्य आश्रम देखील आहेत.
तकन बाबा सांगतात की, या सर्व मंदिरांमध्ये साडे अकरा हनुमानाच्या मूर्ती विशेष आहेत. मंदिरांमध्ये स्थापित हनुमानजींच्या या मूर्ती कौरव पांडवांच्या काळात, रात्रीच्या सहा महिन्यांत म्हणजे सूर्यास्त आणि सूर्योदयाच्या दरम्यान बनवल्या गेल्या होत्या. 11 मूर्ती पूर्णत: तयार झाल्या पण बाराव्या मूर्तीचे काम सुरू असताना सकाळ झाली आणि कोंबड्याच्या आरवण्याने काम थांबले. त्यामुळे मूर्ती अपूर्ण राहिली. ही मूर्ती पूर्ण झाली असती तर गावाची ओळख काशी अशी झाली असती, असे ते म्हणाले.
गावात विविध ठिकाणी साडेअकरा हनुमानजींच्या मंदिरांची स्थापना आहे. 3 मंदिरे गावाच्या दरवाजावर आहेत, 3 मंदिरे गावाच्या आत आहेत, उर्वरित मंदिरे मंडलेश्वर, मोगनवा, बबलाई आणि इंदूर रोडवर आहेत. ही सर्व मंदिरे काकडेश्वर हनुमान, चोलेश्वर हनुमान, संकट मोचन हनुमान, महावीर हनुमान या नावांनी ओळखली जातात.