रस्त्यावरील ही चिन्हे नियम सांगतात? पण काय असतो त्यांचा नेमका अर्थ?

खरंतर भारतात रस्ते वाहतुकीसाठी चिन्हांचे काही प्रमुख भाग पडतात. दर्शविण्यात आलेल्या चिन्हांच्या अर्थानुसार हे प्रकार पाहायला मिळतात.

• अनिवार्य चिन्हे - अनिवार्य रस्ता चिन्हे ही गोलाकार आकारात दिशात्मक आदेश दर्शवितात. तसेच ही चिन्हे निळ्या रंगाच्या पृष्ठभागावर पांढऱ्या रंगांमध्ये दर्शवली जातात. प्रत्येक वाहनधारकाने या नियमांचे पालन करणे बंधनकारक असते.

2) उजवीकडे वळावे - वाहन धारकांनी हे चिन्ह पाहून उजवीकडे वळणे बंधकारक आहे.

3) डावीकडे राहावे - या चिन्हानुसार वाहनधारकांनी डाव्या बाजूलाच आपले वाहन चालवणे गरजेचे आहे. दुतर्फा वाहतूक असणाऱ्या ज्या रस्त्यावर मध्यभागी विभाजक नसतो, अशा ठिकाणी मुख्यतः हे चिन्ह असते.

4) उजवीकडे राहावे - या चिन्हानुसार वाहनधारकांनी उजव्या बाजूलाच आपले वाहन चालवणे गरजेचे आहे. दुतर्फा वाहतूक असणाऱ्या ज्या रस्त्यावर मध्यभागी विभाजक नसतो, अशा ठिकाणी मुख्यतः हे चिन्ह असते.

• निषेधात्मक चिन्हे - वाहनचालकांना जे करण्यास मनाई असते ते दर्शविणारी ही चिन्हे असतात. 'विराम / थांबा' आणि 'रस्ता द्या' अशी अपवादात्मक चिन्हे वगळता निषेधात्मक रस्ते चिन्हे गोलाकार असतात. तर या चिन्हाच्या मध्ये काळा रंगाचा पट्टा ओढलेला असतो. या चिन्हांची दर्शविलेले नियम न पाळल्यास आर्थिक आणि जीवितहानी होऊ शकते. तसेच वाहतुकीच्या नियमांचे उल्लंघन करणाऱ्यांवर दंडही आकारला जाऊ केले जाऊ शकतो. यामध्ये प्रवेश निषिद्ध, वळण्यास मनाई, डावीकडे किंवा उजवीकडे वळण्यास मनाई, ओव्हरटेकिंग करण्यास / वाहन थांबवण्यास / हॉर्न वाजवण्यास मनाई असे नियम दर्शविणारी चिन्हे असतात.

• चेतावणीपूर्ण चिन्हे - वाहनधारकांना वाहन चालवताना काही गोष्टी करणे बंधनकारक नसते. मात्र चेतावणीपूर्ण रस्ता चिन्हे वाहन धारकांना एखाद्या गोष्टीविषयी किंवा रस्त्याच्या स्थितीविषयी माहिती देत असतात. मात्र या चिन्हांकडे केलेल्या दुर्लक्षामुळे अपघाताला सामोरे जावे लागू शकते. काही अपवाद वगळता यापैकी बहुतेक चिन्हे ही त्रिकोणी आकाराची असतात. तर काही चिन्हांच्या मध्ये एखादी काळी आकृती देखील दर्शवलेली असते. यामध्ये डावे वळण, उजवे वळण, पुढे गोल सर्कल आहे, पुढे सिग्नल आहे, अरुंद रस्ता, अरुंद पूल, रेल्वे फाटक, विना फाटकाचा रेल्वे मार्ग, आदी नियमांबाबत सूचना या चिन्हांच्या माध्यमातून देण्यात येते.

याव्यतिरिक्त प्रत्येक चौकात आपल्याला सिग्नल देखील पाहायला मिळतात या सिग्नल वरून वाहनधारकांना लाल पिवळ्या आणि हिरव्या अशा रंगात थांबा पाहा आणि जा अशा सूचना देण्यात आलेल्या असतात. मात्र सध्या बऱ्याचदा सिग्नल हिरवा होण्याआधीच दहा सेकंद वाहन चालकांची पुढे जाण्यासाठी गडबड सुरू असलेली पाहायला मिळते. अत्यंत चुकीचे बाब आहे, असेही सुयोग घाटके यांनी सांगितले आहे.