आकाशातील आतषबाजी पाहत होते आणि गेला जीव, एकाच वेळी 60 लोकांचा मृत्यू; असं काय घडलं?

तारीख 19 ऑक्टोबर 2018... ठिकाण पंजाबमधील अमृतसर... जोडा फाटकजवळील धोबीघाट मैदानावर दसरा मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जात होता. रावणाच्या पुतळ्याचे दहन पाहण्यासाठी हजारो लोक जमले होते. मुलं, तरुण, वृद्ध आणि महिला वाट पाहत होत्या. जवळच्या रेल्वे रुळांवर शेकडो लोक जमले होते. संध्याकाळी ७ वाजण्याच्या सुमारास पुतळा जाळण्यात आला आणि त्यानंतर एक शानदार आतषबाजीचा कार्यक्रम झाला. सर्वजण आतषबाजीचा आनंद घेत होते.

त्याच वेळी जालंधरहून अमृतसरला येणारी एक डीएमयू पॅसेंजर ट्रेन (ट्रेन क्रमांक 54601) जोडा फाटकजवळ आली. ट्रेनचा वेग ताशी 82 किलोमीटर होता. ड्रायव्हरला हिरवा सिग्नल मिळाला, म्हणून तो त्याच वेगाने पुढे जात राहिला. पुढे एक वळण होतं, त्यामुळे ट्रॅकवर उभा असलेला जमाव सुरुवातीला दिसत नव्हता. लोको पायलटने वळण ओलांडताच, अचानक 250 मीटर अंतरावर ट्रॅकवर मोठी गर्दी दिसली. त्यातील काही जण रावण दहनाचे व्हिडिओ बनवत होते, काही जण फोटो काढत होते आणि काही जण सेल्फी काढत होते.

लोको पायलट घाबरला. तो हॉर्न वाजवत राहिला. पण फटाक्यांच्या आवाजामुळे लोकांना हॉर्न ऐकू आला नाही. शिवाय, लाईटने इंजिनचे लाईट अस्पष्ट केले. अचानक इमर्जन्सी ब्रेकमुळे ट्रेन रुळावरून घसरण्याचा धोका होता, म्हणून त्याने हळूहळू ब्रेक लावण्याचा प्रयत्न केला. पण ट्रेन थांबली नाही. अचानक आनंदाचं रूपांतर शोकात झालं आणि सर्वत्र किंकाळ्यांचे आवाज ऐकू आले. आणि गर्दीला चिरडून पुढे जात राहिली. ट्रेन शेकडो लोकांना चिरडून निघून गेली.  अमृतसर-हावडा मेल (ट्रेन क्रमांक 13005) या दुसऱ्या ट्रेनला आग लागली आणि जखमींना चिरडलं.

अचानक आनंदाचे रूपांतर शोकात झालं आणि सर्वत्र किंकाळ्यांचे आवाज ऐकू आले. एकच गोंधळ उडाला. लोक त्यांच्या प्रियजनांचा शोध घेत होते, काहींनी त्यांच्या मोबाईल फोनच्या टॉर्चचा वापर केला. माहिती मिळताच, रेल्वे आणि स्थानिक एजन्सी घटनास्थळी पोहोचल्या आणि मदतकार्य सुरू केले. या घटनेत एकूण 61 लोकांचा मृत्यू झाला आणि 200 हून अधिक जण जखमी झाले.

दसरा समिती (पूर्व) ने कोणत्याही सरकारी परवानगीशिवाय ट्रॅकच्या अगदी शेजारी हा कार्यक्रम आयोजित केला होता. सुरक्षेसाठी ट्रॅकवर कोणतेही बॅरिकेड्स नव्हते. रेल्वे सुरक्षा मुख्य आयुक्त (CCRS) यांनी या घटनेला निष्काळजीपणा आणि अतिक्रमण जबाबदार धरलं. जालंधर विभागीय आयुक्तांनी केलेल्या दंडाधिकारी चौकशीत आयोजक, रेल्वे कर्मचारी आणि प्रशासनाला जबाबदार धरण्यात आलं. अहवालात असं म्हटलें आहे की गेटकीपर गर्दीची माहिती देण्यात अयशस्वी झाला.