पांढरा कावळा दिसणं शुभ की अशुभ? त्याच्यापासून इतर कावळे का राहतात दूर? 

कावळा हा भारतात सर्वसामान्यपणे दिसणारा पक्षी आहे, जो त्याच्या काळ्या रंगासाठी ओळखला जातो. पण जेव्हा तोच कावळा पांढऱ्या रंगात दिसतो, तेव्हा तो केवळ दुर्मिळच नाही, तर वैज्ञानिक दृष्टिकोनातूनही त्याचे महत्त्व खूप वाढते. खांडव्यातील गावकऱ्यांनी हे दृश्य पाहून लगेचच आपल्या मोबाईलमध्ये कैद केले.

खरं तर, पांढरा कावळा ही काही वेगळी प्रजाती नाही, तर तो एका आनुवंशिक विकृतीचा (Genetic Disorder) परिणाम आहे. वैज्ञानिक भाषेत याला ॲल्बिनिझम (Albinism) किंवा ल्यूसिझम (Leucism) असे म्हणतात. ॲल्बिनिझममध्ये शरीरात 'मेलेनिन' नावाच्या रंगद्रव्याची कमतरता असते, ज्यामुळे त्वचा, केस, पंख आणि डोळ्यांचा रंग पांढरा किंवा गुलाबी दिसतो. ल्यूसिझममध्ये फक्त पंख पांढरे होतात, पण डोळ्यांचा रंग सामान्य राहतो.

विशेषज्ञ सांगतात की, असे पक्षी दहा लाख पक्ष्यांमधून एखादाच दिसतो. पांढरा कावळा इतका दुर्मिळ आहे की, तो कोणत्याही भागात दिसण्याची शक्यता खूपच कमी असते. त्यामुळे खांडव्यात हा दुर्मिळ पक्षी दिसल्याची बातमी वाऱ्यासारखी पसरली आणि त्याला पाहण्यासाठी लोकांनी गर्दी केली.

मात्र, हा पांढरा रंग या कावळ्यासाठी निसर्गात टिकून राहणे कठीण करतो. नैसर्गिक निवडीच्या सिद्धांतानुसार, पांढऱ्या रंगाचे पक्षी, विशेषतः कावळे, जंगल किंवा मोकळ्या वातावरणात जास्त काळ जगू शकत नाहीत. त्यांचा शुभ्र रंग त्यांना शिकारींपासून लपण्यास मदत करत नाही आणि शिकारी त्यांना सहज पाहू शकतात. त्यामुळेच ही दुर्मिळ प्रजाती जंगलात जास्त काळ तग धरू शकत नाही.

सुमित गुर्जर यांनी सांगितले की, त्यांनी यापूर्वी असा पक्षी कधीही पाहिला नव्हता. त्यांच्या मते, तो पांढरा कावळा रस्त्याच्या कडेला असलेल्या एका झाडावर बसला होता आणि इतर कावळे त्याच्यापासून थोडे अंतर ठेवून होते. कदाचित इतर पक्षी त्याला आपल्या थव्याचा भाग मानत नाहीत. ही घटना स्थानिक गावकऱ्यांसाठी आणि वन्यजीवप्रेमींसाठी एक अविस्मरणीय क्षण होता. काही लोकांनी याला शुभ चिन्ह मानले, तर काही जण याला निसर्गाचा चमत्कार म्हणून पाहत आहेत. पण वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून, हा केवळ एक आनुवंशिक बदल आहे.

जर असा दुर्मिळ पक्षी वारंवार दिसला, तर स्थानिक वन विभागाची जबाबदारी आहे की त्याचे संरक्षण करावे. अशा पक्ष्यांना पकडून सुरक्षित वातावरणात ठेवल्यास ते बाह्य धोक्यांपासून सुरक्षित राहू शकतात. खांडवामध्ये पांढरा कावळा दिसणे ही एक विलक्षण घटना आहे. हा पक्षी केवळ त्याच्या दुर्मिळतेमुळेच नाही, तर तो आपल्याला निसर्गातील विविधता आणि सौंदर्याची आठवण करून देतो म्हणूनही महत्त्वाचा आहे. ही घटना सिद्ध करते की आपल्या आजूबाजूला अजूनही अनेक रहस्ये आणि अद्भुत गोष्टी दडलेल्या आहेत, ज्या आपल्याला थक्क करतात. या दुर्मिळ पक्षाचे संरक्षण करणे ही केवळ आपली जबाबदारी नाही, तर तो वैज्ञानिक अभ्यासासाठी एक महत्त्वाचे उदाहरणही ठरू शकतो.