Summer Health Tips : उन्हाळ्यात उन्हाळी लागण्याचा अधिक धोका, या चुकीच्या सवयी वेळीच टाळा, राहाल दूर, Video

मूत्रदाहाचे प्रमुख कारण म्हणजे शरीरातील पाण्याची कमतरता. उन्हाळ्यात उष्णतेमुळे घामावाटे पाणी बाहेर पडते, त्यामुळे मूत्र संहत होते. यामुळे मूत्रमार्गात बॅक्टेरिया, विशेषतः ई. कोलाय वाढण्याची शक्यता वाढते, असे ते म्हणाले. याशिवाय, अपुरी स्वच्छता, कमी पाणी पिणे, मसालेदार किंवा तेलकट पदार्थांचा अतिरेक आणि काहीवेळा मधुमेह, किडनी स्टोन किंवा कमकुवत रोगप्रतिकारक शक्ती यामुळेही हा त्रास होऊ शकतो.

स्त्रियांमध्ये मूत्रदाहाचे प्रमाण पुरुषांपेक्षा जास्त आढळते. स्त्रियांचा मूत्रमार्ग पुरुषांपेक्षा लहान असतो, त्यामुळे बॅक्टेरिया सहजपणे मूत्राशयापर्यंत पोहोचतात. तसेच, मासिक पाळी, गर्भधारणा किंवा अपुरी स्वच्छता यामुळेही संसर्गाचा धोका वाढतो, असे डॉ. शिंदे यांनी स्पष्ट केले. लहान मुलांमध्येही अपुरी स्वच्छता किंवा लघवी रोखून धरण्याच्या सवयीमुळे मूत्रदाह होऊ शकतो.

मूत्रदाहाची लक्षणे सहज ओळखता येतात. यामध्ये मूत्रविसर्जनावेळी जळजळ, वारंवार लघवीला जाण्याची इच्छा, मूत्राला तीव्र दुर्गंधी, मूत्रात ढगाळपणा किंवा रक्त दिसणे आणि काहीवेळा खालच्या ओटीपोटात दुखणे यांचा समावेश होतो. काही रुग्णांना कंबरदुखी, थकवा किंवा हलका तापही जाणवतो. ही लक्षणे सौम्य असतील तरी दुर्लक्ष करू नये. तीव्र लक्षणे दिसल्यास तातडीने वैद्यकीय सल्ला घ्यावा, असे डॉ. शिंदे यांनी सांगितले.

मूत्रदाहावर उपचार आणि प्रतिबंधासाठी डॉ. शिंदे यांनी काही सोप्या पण प्रभावी टिप्स दिल्या. सर्वप्रथम, पाण्याचे प्रमाण वाढवावे. दिवसभरात किमान 2.5 ते 3 लिटर पाणी प्यावे. यामुळे मूत्र पातळ राहते आणि बॅक्टेरिया बाहेर टाकले जातात, असे ते म्हणाले. लिंबूपाणी, नारळपाणी, कोथिंबीर सरबत आणि ताक यांसारखी पेये मूत्रदाह कमी करण्यास मदत करतात.

स्त्रियांनी मूत्रविसर्जनानंतर पुढून मागे स्वच्छता करावी. यामुळे गुदद्वाराजवळील बॅक्टेरिया मूत्रमार्गापर्यंत पोहोचत नाहीत, असे डॉ. शिंदे यांनी सांगितले. याशिवाय, कापडी अंतर्वस्त्रांचा वापर करावा आणि ती नियमित स्वच्छ करावीत. मसालेदार, तेलकट आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ टाळावेत. क्रॅनबेरी ज्यूस किंवा त्याचे सप्लिमेंट्स मूत्रदाह कमी करण्यास उपयुक्त ठरू शकतात, असेही त्यांनी सुचवले.

लघवीला जाण्याची इच्छा असताना ती रोखू नये, कारण यामुळे बॅक्टेरिया मूत्राशयात जमा होतात. तसेच, स्वतःहून अँटिबायोटिक्स घेणे टाळावे, कारण चुकीच्या औषधांमुळे बॅक्टेरियाची प्रतिकारशक्ती वाढू शकते, असे ते म्हणाले. याशिवाय, अति तंग कपडे किंवा कृत्रिम कापडाची अंतर्वस्त्रे वापरणे टाळावे, कारण यामुळे ओलावा टिकून राहतो आणि बॅक्टेरिया वाढतात.

सौम्य मूत्रदाहावर घरगुती उपाय प्रभावी ठरू शकतात, पण त्रास वाढल्यास डॉक्टरांचा सल्ला आवश्यक आहे. मूत्राची तपासणी करून बॅक्टेरियाची ओळख पटवली जाते आणि त्यानुसार अँटिबायोटिक्स दिली जातात, असे डॉ. शिंदे यांनी सांगितले. मधुमेही रुग्ण, गर्भवती महिला किंवा वारंवार मूत्रदाह होणाऱ्या व्यक्तींनी विशेष काळजी घ्यावी. काही रुग्णांमध्ये मूत्रदाह किडनीपर्यंत पोहोचू शकतो, त्यामुळे वेळीच उपचार गरजेचे आहेत, असे त्यांनी स्पष्ट केले.

उन्हाळ्यात मूत्रदाहाचा त्रास टाळण्यासाठी जागरूकता महत्त्वाची आहे. लहान मुलांपासून वृद्धांपर्यंत सर्वांनी पाण्याचे प्रमाण, स्वच्छता आणि योग्य आहार याकडे लक्ष द्यावे, असे डॉ. शिंदे यांनी आवाहन केले. शाळांमध्ये मुलांना स्वच्छतेचे धडे द्यावेत आणि पालकांनी त्यांच्या सवयींवर लक्ष ठेवावे. मधुमेही रुग्णांनी नियमित तपासणी करावी, कारण त्यांना संसर्गाचा धोका जास्त असतो.

उन्हाळ्यातील मूत्रदाह हा सामान्य पण त्रासदायक आजार आहे. योग्य माहिती, स्वच्छता आणि सावधगिरीने यापासून बचाव करणे शक्य आहे. प्रतिबंध हाच सर्वोत्तम उपाय आहे. साध्या सवयींमुळे मूत्रदाहाचा धोका मोठ्या प्रमाणात कमी होऊ शकतो, असे डॉ. शिंदे यांनी शेवटी सांगितले. त्यामुळे या उन्हाळ्यात स्वतःची काळजी घ्या आणि मूत्रदाहापासून स्वतःला सुरक्षित ठेवा.