प्रेम की टॉक्सिक सवय? 'या' ५ गोष्टींना तुम्ही 'काळजी' समजत असाल, तर वेळीच सावध व्हा!

पण धोका तेव्हा निर्माण होतो, जेव्हा काही जोडपी 'प्रेम' आणि 'काळजी'च्या नावाखाली चुकीच्या, अगदी 'टॉक्सिक' (Toxic) वागणुकीलाही योग्य ठरवू लागतात. हे असुरक्षित पॅटर्न (Unhealthy Patterns) इतके सामान्य झाले आहेत की, अनेकदा त्यांना 'रोमँटिक' समजण्याची चूक केली जाते. आजूबाजूला पाहिलं, तर अनेक जोडपी नेमकं हेच करताना दिसतील.

तुम्ही जर नात्यात असाल, किंवा भविष्यात नात्याचा विचार करत असाल, तर प्रेमाच्या नावाखाली लपलेली ही 'टॉक्सिक' लक्षणं ओळखायलाच हवीत.

१. अति मत्सर (Jealousy) म्हणजे खरं प्रेम वाटणं: "तो माझ्याबद्दल किती 'पझेसिव्ह' आहे, म्हणजे तो माझ्यावर खूप प्रेम करतो." – हे वाक्य अनेकदा ऐकायला मिळतं. छोट्या-छोट्या गोष्टींवरून जोडीदाराने मत्सरी होणं (Jealous) हे बऱ्याच जणांना खरं प्रेम वाटतं. पण हा धोका आहे. जिथे विश्वास आणि मोकळीक (Space) नसते, तिथे नात्याचा श्वास गुदमरू लागतो (Suffocating). अति मत्सर हे प्रेमाचं नाही, तर असुरक्षिततेचं लक्षण आहे.

२. 'काळजी'च्या नावाखाली नियंत्रण (Controlling Behavior): "तू कुठे आहेस?", "आत्ता कोणाशी बोलत होतीस?", "मला न विचारता तिथे का गेलीस?" – हे प्रश्न सुरुवातीला 'काळजी' वाटू शकतात. पण जेव्हा या प्रश्नांचा भडिमार होतो आणि तुमच्या प्रत्येक हालचालीवर नजर ठेवली जाते, तेव्हा ती काळजी नसून नियंत्रण मिळवण्याचा (Controlling) प्रयत्न असतो. खरं प्रेम तुमच्या स्वातंत्र्याचा (Privacy) आणि तुमच्या वैयक्तिक सीमेचा (Boundaries) आदर करतं.

३. स्वतःची 'स्पेस' पूर्णपणे संपवणे (No Personal Space): नात्याच्या सुरुवातीच्या काळात, जोडीदार एकमेकांनाच 'आपलं जग' मानतात. हे ऐकायला खूप रोमँटिक वाटतं. पण सीमारेषा (Boundaries) नसलेलं कोणतंही नातं टॉक्सिक बनतं. जर जोडीदाराशिवाय तुमचं स्वतःचं आयुष्य, मित्र किंवा छंद उरलेच नसतील, तर हे 'अति-अवलंबित्व' (Overdependence) नात्यावरचा ताण वाढवतं. नात्याबाहेरही दोघांचं स्वतंत्र आयुष्य असणं निरोगी नात्यासाठी गरजेचं आहे.

४. अपमानास्पद वागणूक 'प्रेम' म्हणून सहन करणे (Tolerating Abuse): "तो रागावला तरी त्याचं माझ्यावर प्रेम आहे," असं म्हणून अनेक जण जोडीदाराची टॉक्सिक वागणूक सहन करतात. या 'प्रेमा'पायी ते तोंडी शिवीगाळ (Verbal Abuse), सततचा राग आणि कधीकधी शारीरिक अत्याचारही (Physical Abuse) सहन करतात. कृपया लक्षात घ्या, हे प्रेम नाही! याला 'ट्रॉमा बॉन्ड' (Trauma Bond) म्हणतात. प्रेम ही नेहमीच एक सुरक्षित भावना (Safe Feeling) असली पाहिजे. ज्या नात्यात तुमचा आदर (Respect) होत नाही, ते नातं तुमच्यासाठी योग्य नाही.

५. प्रत्येक भांडणाला 'प्रेमाचा' भाग समजणे (Calling Fights Love): "जिथे प्रेम असतं, तिथेच भांडणं होतात," हा डायलॉग आपण सगळ्यांनी ऐकला आहे. नात्यात थोडेफार वाद होणं अगदीच सामान्य आहे. पण जर तुम्ही प्रत्येक मोठ्या भांडणाला आणि अपमानास्पद शब्दांना 'प्रेमाचाच भाग' म्हणून योग्य ठरवत असाल, तर तुम्ही अडचणीत आहात. जेव्हा जोडीदार भांडताना एकमेकांचा आदर करायचंच विसरून जातात, तेव्हा ते नातं टॉक्सिक बनतं. निरोगी नात्यात (Healthy Relationship) वाद होतात, पण ते परिपक्वतेने (Maturity) आणि आदराने सोडवले जातात.