Diwali Shopping Kalyan Market : स्वस्त, मस्त आणि 'कल्याण'कारी पणत्या! दिवाळी खास करणाऱ्या कुंभारवाड्याची गोष्ट

कल्याणच्या मध्यवर्ती भागात असलेला कुंभारवाडा हा अनेक दशकांपासून प्रसिद्ध आहे. या ठिकाणी असलेल्या बहुतांश घरांमध्ये अजूनही कुंभारकामाची परंपरा जपली गेली आहे. मातीपासून तयार होणारे दिवे, पणत्या,हांड,गणपतीच्या मूर्ती अशा अनेक वस्तू येथे बनवल्या जातात. मात्र दिवाळीच्या दिवसात इथली ओळख एकाच गोष्टीशी घट्ट जोडली जाते ती म्हणजे दिवे आणि पणत्या.

कुंभारवाड्यात गेल्यावर अगदी पारंपरिक साध्या मातीच्या पणत्यांपासून ते रंगीत रंगांनी सजवलेल्या आकर्षक डिझाईनच्या पणत्यांपर्यंत सर्व काही पाहायला मिळते. काही पणत्या अगदी फुलांच्या आकारात, तर काहींवर आरासदार मणी तसेच ग्लिटर लावलेले असतात. लहान पणत्यांपासून मोठ्या पणत्यांपर्यंत सगळं काही उपलब्ध आहे. काही विक्रेते थीम बेस्ड दिवे तयार करतात. जसे की लक्ष्मी-गणपती कोरीवकाम असलेले दिवे, मोर किंवा कमळाच्या आकाराचे दिवे वगैरे.

कुंभारवाड्यातील पणत्यांच्या किंमती इतर बाजारपेठांच्या तुलनेत खूपच वाजवी असतात. साध्या मातीच्या पणत्या 5 ते ६ रुपयांपर्यंत मिळतात, तर रंगीत आणि डिझायनर पणत्या 10 ते 50 रुपयांपर्यंत असतात. मोठ्या सजावटीच्या दिव्यांची किंमत 100 रुपयांपासून सुरू होऊन 300 ते 500 रुपयांपर्यंत जाते. दरवर्षीच्या मागणीप्रमाणे काही दुकाने खास सेटमध्ये पणत्या विकतात जसे की 12 पणत्यांचा सेट 100 रुपयांना किंवा 24 पणत्यांचा सेट 200 रुपयांना.

या सर्व वस्तूंच्या मागे असते इथल्या स्थानिक कुंभारांची अपार मेहनत. दिवाळीच्या दोन महिने आधीपासूनच ते तयारीला लागतात. माती मळणे, साच्यातून आकार देणे, वाळवणे आणि रंगकाम प्रत्येक टप्प्यात कला आणि कौशल्याची झलक दिसते. पावसाळा संपताच या कामांना गती येते. अनेक वेळा संपूर्ण कुटुंब मिळून दिवे बनवतात आणि त्यामुळे ही परंपरा पिढ्यान् पिढ्या चालू राहिली आहे.

कल्याण रेल्वे स्टेशनपासून कुंभारवाडा अगदी 10 ते 15 मिनिटांच्या अंतरावर आहे. स्टेशनच्या पूर्व बाजूने बाहेर पडल्यावर रिक्षा किंवा बसने थेट कुंभारवाडा येथे पोहचता येते. दिवाळीच्या काळात येथे वाहनांची गर्दी असते त्यामुळे शक्य असल्यास पायी जाणं अधिक सोयीचं ठरतं.