GDP Surprise: भारताचा विकास जोरात, अर्थव्यवस्थेचा ‘फुल स्पीड’; तोडले सर्व अंदाज, Q2 मध्ये जीडीपी 8.2 टक्क्यांवर

Published by:Jaykrishna Nair

Last Updated:November 28, 2025 4:56 PM IST

India GDP Growth: भारताच्या अर्थव्यवस्थेने दुसऱ्या तिमाहीत (Q2 FY26) आश्चर्यकारक 8.2% वाढ नोंदवत सर्व अंदाजांना मागे टाकले आहे. उत्पादन, सेवा आणि गुंतवणूक क्षेत्रांच्या जोरदार कामगिरीमुळे देशाची आर्थिक गती आणखी मजबूत झाल्याचे ताज्या आकडेवारीत स्पष्ट झाले आहे.

नवी दिल्ली: भारताच्या सकल देशांतर्गत उत्पादनाने (GDP) 2025-26 आर्थिक वर्षाच्या दुसऱ्या तिमाहीत (Q2 FY26) अपेक्षेपेक्षा जास्त आणि आश्चर्यकारक असा 8.2% वाढीचा वेग दर्शवला आहे. 30 सप्टेंबर 2025 रोजी संपलेल्या या तिमाहीतील वाढ ही मागील सहा तिमाहीतील सर्वाधिक आहे. शुक्रवारी जाहीर झालेल्या अधिकृत आकडेवारीनुसार विशेषतः उत्पादन क्षेत्रातील (Manufacturing) मजबूत कामगिरीमुळे ही वाढ अधिक वेगवान झाली आहे. विश्लेषकांनी Q2 FY26 साठी 7% ते 7.5% दरम्यानच्या वाढीचा अंदाज वर्तवला होता. मात्र प्रत्यक्ष वाढ त्यापेक्षा लक्षणीयरीत्या जास्त निघाली.

मागील वर्षी 2024 च्या दुसऱ्या तिमाहीत (Q2 FY25) देशाच्या अर्थव्यवस्थेची वाढ 5.6% होती. जी सात तिमाहीतील सर्वात कमी पातळीवर होती. त्यानंतर 2025-26 च्या पहिल्या तिमाहीत (Q1 FY26) अर्थव्यवस्था पुन्हा सावरत 7.8% वाढीसह पुढे सरकली. या पार्श्वभूमीवर Q2 मधील 8.2% वाढ ही उल्लेखनीय ठरली आहे.

राष्ट्रीय सांख्यिकी कार्यालयाने (NSO) दिलेल्या माहितीनुसार, स्थिर किंमतीवरील (Constant Prices) वास्तविक GDP Q2 FY26 मध्ये 48.63 लाख कोटी एवढा असल्याचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. तुलनेत Q2 FY25 मध्ये हा आकडा 44.94 लाख कोटी होता. या तुलनेत देशाने 8.2% वाढ नोंदवली. दुसरीकडे नाममात्र GDP (Nominal GDP), ज्यात महागाईचा विचार केला जातो, याने Q1 FY26 मध्ये 8.7% वाढ दर्शवली आहे.

रिअल GVA (Gross Value Added – एकूण मूल्यवर्धन), ज्यात उत्पादन कर वजा केले जातात आणि उत्पादन/पुरवठ्याची स्थिती स्पष्ट होते. तो Q2 FY26 मध्ये 44.77 लाख कोटी असल्याचा अंदाज आहे. Q2 FY25 मध्ये हा आकडा 41.41 लाख कोटी होता, म्हणजेच GVA मध्ये 8.1% वाढ नोंदली गेली आहे.

विभागनिहाय वाढ पाहता, उद्योग आणि उत्पादन क्षेत्राने (Manufacturing) Q2 FY26 मध्ये 9.1% वाढ दर्शवून सर्वांचे लक्ष वेधले. कृषी क्षेत्राची वाढ 3.5% एवढी माफक राहिली. व्यापार, हॉटेल्स, वाहतूक, कम्युनिकेशन आणि प्रसारणाशी संबंधित सेवांनी 7.4% वाढ दर्शवली.

एकूणच दुसऱ्या (Secondary) क्षेत्राने 8.1%, तर तृतीय (Tertiary) क्षेत्राने 9.2% वाढीसह देशाच्या वास्तविक GDP वाढीत महत्त्वाची भर घातली. विशेषतः आर्थिक सेवा, रिअल इस्टेट आणि व्यावसायिक सेवांनी 10.2% वाढ नोंदवली असून, यामुळे तृतीय क्षेत्राचा वेग अधिक मजबूत राहिला आहे. त्याउलट कृषी व संलग्न क्षेत्रे (3.5%) तसेच वीज, गॅस, पाणीपुरवठा आणि इतर सुविधा (4.4%) या सेवांनी तुलनेने मर्यादित वाढ दर्शवली.

भारताच्या Q2 GDP खर्च आणि गुंतवणूक संबंधित आकडेवारीनुसार, देशाच्या आर्थिक घडामोडींमध्ये काही महत्त्वपूर्ण बदल दिसून आले आहेत. ताज्या आकडेवारीनुसार सार्वजनिक अंतिम उपभोग खर्च (Government Final Consumption Expenditure – GFCE) मध्ये घट झाली असून Q2 FY 2025-26 मध्ये नाममात्र किंमतींवर हा खर्च 2.7% नी कमी झाला आहे. मागील वर्षी याच कालावधीत (Q2 FY 2024-25) GFCE मध्ये 4.3% वाढ झाली होती. सरकारी खर्चातील ही घसरण अर्थसंकल्पीय शिस्त किंवा खर्च नियंत्रण धोरणांमुळे झाल्याचे संकेत देत आहे.

दुसरीकडे, वास्तविक खाजगी अंतिम उपभोग खर्च (Real Private Final Consumption Expenditure – PFCE) मध्ये दमदार वाढ नोंदली गेली आहे. Q2 FY 2025-26 मध्ये PFCE मध्ये 7.9% वाढ झाली. तर याच तिमाहीत मागील आर्थिक वर्षात ही वाढ 6.4% होती. PFCE मधील वाढ घरगुती उपभोगातील मजबुती, वाढलेले मागणीचे स्तर आणि आर्थिक घडामोडींवरील ग्राहकांचा विश्वास अधोरेखित करते.

ग्रॉस फिक्स्ड कॅपिटल फॉर्मेशन (GFCF) म्हणजे भांडवली गुंतवणूक: यामध्येही सकारात्मक वाढ दिसून आली आहे. स्थिर किंमतींवर GFCF मध्ये 7.3% वाढ नोंदली गेली असून Q1 FY 2024-25 मध्ये हा दर 6.7% होता. भांडवली खर्चातील वाढ ही पायाभूत सुविधा, औद्योगिक गुंतवणूक आणि उत्पादक क्षेत्रातील विस्तार दर्शवते.

भारतीय अर्थव्यवस्थेचा मागील वर्षांचा प्रवास पाहता 2024-25 मध्ये भारताने 6.5% वास्तविक GDP वाढ साधली. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI)देखील त्या आर्थिक वर्षासाठी 6.5% वाढीचा अंदाज दिला होता. 2023-24 मध्ये भारताची वाढ 9.2% इतकी उच्च झाली होती. ज्यामुळे भारत सतत जगातील सर्वात वेगाने वाढणाऱ्या प्रमुख अर्थव्यवस्थांमध्ये अग्रस्थानी राहिला. त्यापूर्वी 2021-22 आणि 2022-23 मध्ये अनुक्रमे 8.7% आणि 7.2% वाढ नोंदवली गेली होती.

जागतिक बँकेच्या अंदाजानुसार, भारताने 2047 पर्यंत विकसित देश बनण्याच्या ध्येयासाठी पुढील 22 वर्षे सरासरी 7.8% वार्षिक वाढ साध्य करणे आवश्यक आहे. मात्र यासाठी जितकी मोठी वाढ हवी तितकेच व्यापक आणि धाडसी सुधारणा आणि त्यांची काटेकोर अंमलबजावणीही गरजेची असेल, असे जागतिक बँकेने स्पष्ट केले आहे.

विकसित भारत 2047 (Viksit Bharat) या ध्येयासाठी आर्थिक सर्वेक्षण 2024-25 च्या अहवालातही असे नमूद केले आहे की भारताला सरासरी सुमारे 8% वाढ, तेही स्थिर किंमतींवर, किमान पुढील दहा ते वीस वर्षे कायम ठेवावी लागेल. त्यामुळेच अर्थव्यवस्थेची सध्याची दिशा योग्य असली तरी ती दीर्घकालीन स्थिरतेपर्यंत नेण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर प्रयत्नांची गरज आहे.

गेल्या दशकात भारताने आर्थिक प्रगतीच्या शिडीवर मोठी झेप घेतली आहे. 2013-14 मध्ये जगातील अर्थव्यवस्थांच्या क्रमवारीत भारत 11व्या स्थानी होता, तर आज भारत चौथी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था बनला आहे. या कालावधीत भारताने अनेक देशांना आर्थिक आकाराच्या बाबतीत मागे टाकले आहे. आता भारतासमोरचे पुढचे आव्हान म्हणजे प्रति व्यक्ती उत्पन्न (Per Capita Income) वाढवून जनतेच्या जीवनमानात सुधारणा करणे.

2013 मध्ये भारताला 'Fragile 5' देशांच्या गटात समाविष्ट केले गेले होते. मॉर्गन स्टॅन्लेने हा शब्दप्रयोग केला होता, ज्यात भारतासह ब्राझील, इंडोनेशिया, दक्षिण आफ्रिका आणि तुर्की या अर्थव्यवस्था कमकुवत स्थितीत होत्या. पण आज परिस्थिती पूर्णतः बदलली असून भारत जगातील सर्वात वेगाने वाढणाऱ्या प्रमुख अर्थव्यवस्थांपैकी एक बनला आहे.

view comments

Location :

Mumbai,Maharashtra

First Published :

November 28, 2025 4:48 PM IST

GDP Surprise: भारताचा विकास जोरात, अर्थव्यवस्थेचा ‘फुल स्पीड’; तोडले सर्व अंदाज, Q2 मध्ये जीडीपी 8.2 टक्क्यांवर

GDP Surprise: भारताचा विकास जोरात, अर्थव्यवस्थेचा ‘फुल स्पीड’; तोडले सर्व अंदाज, Q2 मध्ये जीडीपी 8.2 टक्क्यांवर

फोटो

ताज्या बातम्या