Budget 2025 : 1 तारखेला आणि 11 वाजताच का सादर करतात भारताचं बजेट? एक नंबरशी कनेक्शन काय?

आता केंद्रीय बजेट 1 फेब्रुवारीला सकाळी 11 वाजता सादर केला जातो. पण याआधी ही तारीख आणि वेळ नव्हती. सुरुवातीला बजेट 28 फेब्रुवारीला सायंकाळी 5 वाजता सादर केला जात असे. ब्रिटिशकाळापासून ठरलेली ही वेळ आणि तारीख नंतर बदलण्यात आली. पण 1 तारीख आणि 11 वाजताची वेळच का निवडण्यात आली, हा प्रश्न आहे.

ही तारीख बदलण्यामागे त्यांनी 2 कारणं सांगितली होती. पहिलं बजेट सादर करणं आणि लागू होण्याच्या वेळेतील कमी अंतर. बजेट मेमध्ये लागू केलं जातं. 28 फेब्रुवारीऐवजी 1 फेब्रुवारीला बजेट सादर केल्याने हा वेळ वाढतो. दुसरं रेल्वे बजेट सामान्य बजेटमध्ये विलिनीकरण. आधी रेल्वे बजेट वेगळं सादर केलं जायचं. पण विलीनीकरणामुळे सामान्य बजेट लागू होण्यासाठी नवीन नियम लागू करणं आणि नवीन बदलासाठी पुरेसा वेळ मिळतो.

1999 मध्ये अटर बिहारी वाजपेयी सरकराने बजेटची वेळ बदलली. तत्कालीन अर्थमंत्री यशवंत सिन्हा यांनी पहिल्यांदा संध्याकाळी 5 ऐवजी सकाळी 11 वाजता अर्थसंकल्प सादर केला. भारत स्वतंत्र आहे, ब्रिटनच्या अधीन नाही. त्यामुळे तो आपल्या परीने वेळ ठरवू शकतो, असं ते म्हणाले.

एकंदर काय तर तसं बजेट आणि एकचं थेट कनेक्शन नाही. तारीख आणि वेळेचा आकडा जुळण्याचा हा निव्वळ योगायोग आहे, हे तुम्हाला समजलं असेलच.