सोन्याचांदी सारखाच महाग आहे हा मासा; याचे काटेही विकले जातात

खोल समुद्रात आढळणारा हा मासा. याच्या हाडांची किंमत 80 डॉलर म्हणजे सुमारे 6700 रुपये आहे. 2 मीटर लांबीपर्यंत वाढणारा हा मासा खूप खास आहे. चिनी पारंपारिक औषधांमध्ये आणि लग्नाच्या पदार्थांमध्ये याला चमत्कारिक घटक मानलं जातं. ते किडनी स्ट्राँग करतं आणि त्वचा उजळवतं, असा दावा केला जातो.

1930 पासून तो अतिमासेमारीचा बळी ठरत आहे. 1970 मध्ये मेक्सिकोने त्याला संरक्षित घोषित केलं होतं, पण चीनच्या मागणीमुळे बेकायदेशीर व्यापाराला चालना मिळाली आहे. मासे वाळवले जातात आणि ते चीन, हाँगकाँग आणि व्हिएतनामला पाठवलं जातं. जिथं ते समुद्री कोकेन म्हणून ओळखलं जातं. एक किलो माशांच्या जेवणाची किंमत 50000 डॉलर्सपर्यंत असू शकते, ज्यामुळे गरीब मच्छिमारांना भुरळ पडते.

पण ही संपत्ती दुर्मिळ वाक्विटा (फोकोएना सायनस) नष्ट होण्यास कारणीभूत ठरत आहे, ज्यांची संख्या फक्त 10 पर्यंत कमी झाली आहे. 2025 मध्ये अमेरिकेच्या सीमेवर एक टन माशांचं जेवण जप्त करण्यात आलं होतं, ज्याची किंमत 5 दशलक्ष डॉलर होती. टोटोआबा पकडण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या गिल जाळ्यात अडकल्यानंतर वाक्विटा अनेकदा गुदमरून मरतात. इंटरनॅशनल व्हेल अँड डॉल्फिन कन्झर्वेशन सोसायटीच्या मते, 2017 पासून वाक्विटांची संख्या 600 वरून 10 पर्यंत कमी झाली आहे.

पर्यावरणवादी याला अदृश्य विलुप्त होणं म्हणतात कारण वाक्विटा लाजाळू आहे आणि क्वचितच दिसतो. 2025 मध्ये मेक्सिकन नौदलाने सप्टेंबरमध्ये 500 किलो माशांचा मावा जप्त केला तेव्हा हा प्रश्न पुन्हा पेटला. यूएस फिश अँड वाइल्डलाइफ सर्व्हिसने अहवाल दिला की हा व्यापार 52 दशलक्ष डॉलर्स वार्षिक काळाबाजार आहे. ब्राझीलमध्ये पिवळ्या क्रोकर मावा देखील तेजीत आहे, जिथं नर माशाचे मूत्राशय जास्त किमतीत विकले जाते कारण ते खोल पाण्यात पोहण्यामुळे "मजबूत" मानले जाते. चीनमध्ये लग्नाच्या हंगामात मागणी दुप्पट होते, जिथे माशांच्या मावा सूपला एक हजार डॉलर्स 1000 डॉलर्स प्रति प्लेट दिलं जातं. पण शास्त्रज्ञांचं म्हणणं आहे की त्याचे आरोग्य फायदे सिद्ध झालेले नाहीत. ते फक्त प्रथिने आणि कोलेजनने समृद्ध आहे.