दस्त नोंदणी कशी करायची? प्रक्रिया काय आहे? A TO Z माहिती
- Published by:Ajit Bhabad
Last Updated:
Dast Nondani Update : मालमत्ता खरेदी-विक्री, घराचे व्यवहार, जमीनजुमल्याशी संबंधित करार किंवा कुठलेही कायदेशीर व्यवहार करताना दस्त नोंदणी (Document Registration) हा एक महत्त्वाचा टप्पा असतो.
मुंबई : मालमत्ता खरेदी-विक्री, घराचे व्यवहार, जमीन जुमल्याशी संबंधित करार किंवा कुठलेही कायदेशीर व्यवहार करताना दस्त नोंदणी (Document Registration) हा एक महत्त्वाचा टप्पा असतो. दस्त नोंदणी केल्यामुळे व्यवहार कायदेशीरदृष्ट्या वैध ठरतो आणि मालमत्तेच्या हक्कांबाबत शंका राहात नाही. महाराष्ट्रात ही प्रक्रिया सोपी आणि पारदर्शक करण्यासाठी राज्य सरकारने ऑनलाईन सोयी उपलब्ध करून दिल्या आहेत.
दस्त नोंदणी का आवश्यक?
एखाद्या मालमत्तेची खरेदी-विक्री केल्यानंतर जर दस्त नोंदणी केली नाही, तर तो व्यवहार कायदेशीर मानला जात नाही. मालमत्तेचा मालकी हक्क सिद्ध करण्यासाठी नोंदणी अत्यावश्यक आहे. तसेच भविष्यात उद्भवणाऱ्या वादांपासून संरक्षण मिळते.
प्रक्रिया कशी करावी?
स्टॅम्प ड्युटी व नोंदणी शुल्क भरणे
दस्त नोंदणी करण्यापूर्वी ठराविक स्टॅम्प ड्युटी (Stamp Duty) आणि नोंदणी शुल्क (Registration Fees) भरावे लागते. महाराष्ट्र शासनाच्या "ग्रास" (GRAS) पोर्टलद्वारे हे शुल्क ऑनलाईन भरता येते.
advertisement
दस्त तयार करणे
मालमत्तेचा खरेदी-विक्री करार किंवा इतर कोणताही दस्त वकील, दस्त लेखक किंवा स्वतः तयार करता येतो. यात व्यवहारातील सर्व तपशील खरेदीदार, विक्रेता, मालमत्तेचे क्षेत्रफळ, किंमत इत्यादींचा उल्लेख असावा.
ई-स्टेप इन पोर्टलवर अपॉइंटमेंट बुक करणे
दस्त नोंदणीसाठी आता ऑनलाईन अपॉइंटमेंट घेता येते. महाराष्ट्र शासनाचे "ई-स्टेप इन" (e-Step In) पोर्टल उपलब्ध असून, त्यावर आपली सोयीनुसार तारीख आणि वेळ निवडता येते.
advertisement
नोंदणी कार्यालयात हजर राहणे
ठरलेल्या तारखेला संबंधित उपनिबंधक (Sub-Registrar) कार्यालयात दस्त नोंदणीसाठी हजर राहावे लागते. खरेदीदार, विक्रेता आणि दोन साक्षीदारांची उपस्थिती आवश्यक असते.
दस्त पडताळणी
नोंदणी अधिकारी कागदपत्रांची तपासणी करतात. व्यवहाराशी संबंधित सर्व माहिती योग्य असल्यास ती संगणकात नोंदवली जाते.
बायोमेट्रिक व फोटो प्रक्रिया
नोंदणी प्रक्रियेदरम्यान खरेदीदार, विक्रेता आणि साक्षीदारांचे बोटांचे ठसे व फोटो घेण्यात येतात. यामुळे व्यवहाराची नोंद अधिक सुरक्षित होते.
advertisement
नोंदणी क्रमांक व पावती
नोंदणी पूर्ण झाल्यानंतर दस्ताला नोंदणी क्रमांक दिला जातो. संबंधित व्यवहाराची पावती खरेदीदार आणि विक्रेत्याला मिळते.
किती वेळ लागतो?
सर्व कागदपत्रे योग्य असल्यास दस्त नोंदणी प्रक्रिया एका दिवसात पूर्ण होते. ऑनलाईन प्रणालीमुळे वेळ वाचतो आणि नागरिकांना त्रासही कमी होतो.
नागरिकांसाठी महत्वाच्या सूचना
व्यवहार करण्यापूर्वी संबंधित मालमत्ता वादमुक्त असल्याची खात्री करावी.
advertisement
सर्व कर, वीजबिल, प्रॉपर्टी टॅक्स इत्यादी थकबाकी नसल्याचे प्रमाणपत्र घ्यावे.
नोंदणी करताना मूळ कागदपत्रांसह ओळखपत्र व दोन साक्षीदार बरोबर आणणे आवश्यक असते.
Location :
Mumbai,Maharashtra
First Published :
October 02, 2025 9:56 AM IST
