Agriculture News : इंटरक्रॉपिंगमुळे उत्पादनात होईल भरघोस वाढ, सोप्या पद्धतीने करा शेती, संपूर्ण माहितीचा Video

उंच वाढणारी आणि प्रकाशाची जास्त गरज असणारी पिके, तसेच खाली पसरणारी किंवा जमिनीला आच्छादन देणारी पिके यांची जोड इंटरक्रॉपिंगमध्ये सर्वाधिक यशस्वी मानली जाते. मका, मूग किंवा उडीद ही जोड शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय असून दोन्ही पिकांना पुरेसा प्रकाश, जागा आणि पोषकद्रव्ये मिळाल्याने उत्पादन वाढते. तसेच अशा जोडीतून एकाच हंगामात दोन वेगवेगळ्या उत्पन्नस्रोतांमुळे शेतकऱ्यांच्या हातात रोख प्रवाह वाढतो.

याशिवाय योग्य पिकांची निवड ही इंटरक्रॉपिंगचे यश ठरवणारी महत्त्वाची बाब आहे. पाण्याची गरज वेगळी असणारी, खतांच्या प्रमाणात मोठा फरक असणारी आणि कीड-रोगांचा प्रसार कमी करणारी पिके निवडल्यास उत्पादनात दुपटीने वाढ होते. ऊस + हरभरा, सोयाबीन + मका, कापूस + मूग, टोमॅटो + कांदा अशा जोड्या शेतकऱ्यांना खर्च कमी ठेवण्यात मदत करतात. काही कडधान्यांमुळे जमिनीत नायट्रोजन स्थिरीकरण होते, ज्याचा थेट फायदा मुख्य पिकाच्या वाढीला होतो आणि खतांच्या खर्चात बचत होते.

इंटरक्रॉपिंगचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे आर्थिक जोखीम कमी होणे. हवामानातील बदल, दुष्काळ, पावसाचा ताण, रोग किंवा बाजारभावातील घसरण अशा परिस्थितीत एखाद्या पिकाला फटका बसला तरी दुसऱ्या पिकातून मिळणारे उत्पन्न शेतकऱ्याला आधार देते. बाजारातील मागणी बदलत असल्याने विविध पिके घेतल्यास शेतकरी वर्षभर स्थिर उत्पन्न टिकवून ठेवू शकतो.

कृषी विभागाच्या अहवालानुसार, इंटरक्रॉपिंगमुळे जमीन सुपीक राहते, तण नियंत्रण सुलभ होते, पाण्याचा वापर कमी होतो आणि पिकांची वाढ समतोल राहते. तज्ज्ञांचे मत आहे की, शेतकऱ्यांनी उपलब्ध पाण्याचे नियोजन, जमिनीची गुणवत्ता आणि पिकांची सुसंगतता लक्षात घेऊन इंटरक्रॉपिंग राबवले तर नफा दुपटीने वाढू शकतो. आधुनिक शेतीत टिकाऊ आणि शाश्वत उत्पादनासाठी इंटरक्रॉपिंग ही पद्धत शेतकऱ्यांसाठी एक प्रभावी आणि स्थिर पर्याय ठरत आहे.