सुपर सिक्रेट! एक एकरात फक्त 2 क्विंटल ही पावडर टाका, नापीक जमीनही होईल सुपीक
- Published by:Ajit Bhabad
Last Updated:
Agriculture News : महाराष्ट्रासह पंजाब, हरियाणा, तेलंगणा आणि इतर अनेक राज्यांमध्ये शेती उत्पादन वाढवण्यासाठी शेतकरी मोठ्या प्रमाणावर रासायनिक खतांचा वापर करत आहेत.
मुंबई : महाराष्ट्रासह पंजाब, हरियाणा, तेलंगणा आणि इतर अनेक राज्यांमध्ये शेती उत्पादन वाढवण्यासाठी शेतकरी मोठ्या प्रमाणावर रासायनिक खतांचा वापर करत आहेत. सुरुवातीला यामुळे उत्पादनात वाढ दिसून येते, मात्र दीर्घकाळ असा अतिरेक केल्यास मातीची नैसर्गिक सुपीकता कमी होते. जमिनीचा pH असंतुलित होऊन माती आम्लयुक्त बनते आणि त्याचा थेट परिणाम पिकांच्या वाढीवर होतो. परिणामी उत्पादन घटते, रोगांचा प्रादुर्भाव वाढतो आणि शेतीचा एकूण खर्चही हळूहळू वाढत जातो. या पार्श्वभूमीवर कृषी तज्ज्ञ शेतकऱ्यांना माती सुधारण्यासाठी काही सोप्या, स्वदेशी आणि किफायतशीर उपायांचा अवलंब करण्याचा सल्ला देत आहेत.
advertisement
कृषी शास्त्रज्ञांचं मत काय?
कृषी शास्त्रज्ञांच्या मते, आम्लयुक्त जमिनीत पिकांची मुळे अन्नद्रव्ये योग्य प्रमाणात शोषू शकत नाहीत. जरी खतांची मात्रा वाढवली तरी त्याचा अपेक्षित फायदा मिळत नाही. यावर सर्वात प्रभावी आणि कमी खर्चिक उपाय म्हणजे शेतात चुना टाकणे. चुना मातीतील आम्लता कमी करून pH संतुलित करतो. तसेच कॅल्शियमच्या माध्यमातून मातीची रचना सुधारतो, ज्यामुळे मुळे अधिक खोलवर आणि मजबूत वाढतात. याशिवाय आम्लयुक्त मातीत आढळणारे अॅल्युमिनियम व लोह यांसारखे हानिकारक घटक पिकांसाठी कमी घातक ठरतात.
advertisement
चुन्याचे फायदे काय?
चुना वापरल्याने माती सैल होते, पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता वाढते आणि जमिनीत हवा खेळती राहते. त्यामुळे पिकांची वाढ जोमाने होते. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की केवळ महागडी बियाणे किंवा जास्त खत वापरण्यापेक्षा मातीचा pH योग्य राखणे हे दीर्घकालीन उत्पादनासाठी अधिक महत्त्वाचे आहे. जमिनीची मूलभूत गुणवत्ता सुधारल्यास खतांचा परिणामही अधिक प्रभावीपणे दिसून येतो.
advertisement
चुना किती प्रमाणात वापरावा, याबाबतही योग्य माहिती असणे आवश्यक आहे. कृषी तज्ज्ञांच्या मते, मध्यम आम्लयुक्त जमिनीसाठी प्रति एकर 2 ते 4 क्विंटल चुना पुरेसा ठरतो. मात्र जमीन जास्त आम्लयुक्त असल्यास हे प्रमाण 5 क्विंटलपर्यंत वाढवता येते. योग्य प्रमाण ठरवण्यासाठी माती परीक्षण करणे सर्वात सुरक्षित आणि शास्त्रीय मार्ग आहे. अंदाजाने चुना टाकल्यास अपेक्षित परिणाम मिळेलच असे नाही.
advertisement
चुना टाकण्याची वेळ देखील तितकीच महत्त्वाची आहे. पेरणीपूर्वी साधारण 20 ते 25 दिवस आधी शेताची मशागत करताना चुना जमिनीवर समान प्रमाणात पसरवावा. त्यानंतर नांगर किंवा कल्टिव्हेटरच्या सहाय्याने तो मातीत चांगल्या प्रकारे मिसळावा. हलके पाणी दिल्यास चुना जमिनीत लवकर क्रियाशील होतो आणि त्याचा परिणाम चांगला दिसून येतो.
advertisement
शेतकरी मुख्यतः दोन प्रकारच्या चुन्यांपैकी निवड करू शकतात. एक म्हणजे शेती चुना, जो केवळ कॅल्शियम पुरवतो. दुसरा म्हणजे डोलोमाइट चुना, ज्यामध्ये कॅल्शियमसोबत मॅग्नेशियमही असते. ज्या जमिनीत मॅग्नेशियमची कमतरता आहे, तिथे डोलोमाइट चुना अधिक उपयुक्त ठरतो. महत्त्वाची बाब म्हणजे चुना दरवर्षी टाकण्याची गरज नसते. एकदा योग्य प्रमाणात वापर केल्यास त्याचा परिणाम 3 ते 4 वर्षे टिकतो.
advertisement
Location :
Mumbai,Maharashtra
First Published :
December 17, 2025 9:06 AM IST
