Complaint, NC आणि FIR मध्ये काय फरक? तुम्हालाही माहिती हवी ही गोष्ट

एफआयआर (FIR) म्हणजेच 'पहिला माहिती अहवाल' हा एक औपचारिक दस्तऐवज आहे जो दखलपात्र गुन्ह्याची नोंद झाल्यावर पोलीस तयार करतात. दखलपात्र गुन्हा म्हणजे असा गुन्हा जिथे पोलिसांना गुन्हा दाखल करण्याचा, तात्काळ तपास करण्याचा आणि मॅजिस्ट्रेटच्या पूर्वपरवानगीशिवाय आरोपीला अटक करण्याचा अधिकार असतो. यात खून, बलात्कार, अपहरण, चोरी, हुंडाबळी, ॲसिड हल्ला यांसारख्या गंभीर गुन्ह्यांचा समावेश होतो.

एनसी म्हणजे नॉन-कॉग्निझेबल गुन्हा. ज्यामध्ये पोलीस अधिकारी वॉरंट किंवा मॅजिस्ट्रेटच्या परवानगीशिवाय त्या व्यक्तीला अटक करू शकत नाही. तक्रार दाखल करुन घेतली जाते, पण तात्काळ अटक होत नाही, त्यासाठी परवानगी घ्यावी लागते. सार्वजनिक उपद्रव, किरकोळ मारहाण किंवा भांडण, धमकी देणं असे प्रकार यामध्ये येतात. अज्ञात व्यक्तीविरोधात गुन्हा दाखल केला जातो. गुन्ह्याची तीव्रता यामध्ये कमी असते. एनसी तक्रारीचे औपचारिक रेकॉर्ड म्हणून काम करतं. नंतर गरज पडल्यास त्याचा वापर करता येतो.

पोलीस तक्रार म्हणजे कोणत्याही मुद्द्याबद्दल पोलिसांना दिलेली एक सामान्य लेखी किंवा तोंडी माहिती, जो आपोआप दखलपात्र गुन्हा ठरत नाही.हे मुख्यतः अदखलपात्र गुन्ह्यांसाठी असते. शिवीगाळ, सार्वजनिक त्रास, साधी फसवणूक (मोठी रक्कम किंवा बनावट कागदपत्रे नसलेल्या), बदनामी, अतिक्रमण, छोटी भांडणे अशा प्रकरणांमध्ये पोलिसांना मॅजिस्ट्रेटच्या परवानगीशिवाय तपास किंवा अटक करण्याचा अधिकार नसतो. ते तुम्हाला सहसा लेखी तक्रार देण्यास सांगतात, जी एका दैनंदिन नोंदवहीत एनसीआर (NCR) म्हणजेच अदखलपात्र गुन्हा अहवाल म्हणून नोंदवली जाते. या तक्रारीमुळे तात्काळ कारवाई होत नाही, परंतु भविष्यात परिस्थिती अधिक गंभीर झाल्यास तो एक महत्त्वाचा कागदोपत्री पुरावा ठरतो.

जर गुन्हा गंभीर असेल (बलात्कार, शारीरिक हल्ला, चोरी, अपहरण), तर एफआयआर दाखल करण्याची मागणी करा. नकार मिळाल्यास, लेखी नकार मिळवून वरिष्ठ अधिकाऱ्यांकडे तक्रार करा.जर प्रकरण किरकोळ असेल (नुसती शिवीगाळ, शांततेचा भंग), तर लेखी तक्रार द्या. त्यात विशिष्ट तारीख, वेळ आणि साक्षीदारांचा उल्लेख करा आणि एक पोचपावतीची प्रत नक्की घ्या.