सुरुवातीलाच ओळखले नाहीत तर मृत्यू अटळ! डॉक्टरही म्हणतात - वेळ निघून जाईल; तुमचं शरीर देतंय मोठा इशारा

मुंबई: 'कॅन्सर' हे नाव ऐकलं तरी अनेकांच्या पायाखालची जमीन सरकते! योग्य वेळी निदान न झाल्यास मृत्यू अटळ मानला जातो. त्यामुळे, कॅन्सरला हरवण्याची पहिली अट म्हणजे योग्य वेळी त्याचे निदान होणे. जितक्या लवकर कॅन्सरची लक्षणे ओळखली जातात, तितकी उपचाराची शक्यता अधिक यशस्वी होते.

कॅन्सर हा आता एका महामारीचं रूप घेत आहे. वैद्यकीय जर्नल 'द लॅन्सेट'च्या अहवालानुसार, २०२२ पासून केलेल्या सर्वेक्षणानुसार, देशात दर १ लाख लोकांमागे कॅन्सरमुळे होणाऱ्या मृत्यूंची संख्या ६४.७ वरून सुमारे १०९.६ पर्यंत पोहोचण्याची शक्यता आहे. हा आकडा खरंच चिंताजनक आहे.

कॅन्सरचे अनेक प्रकार आहेत आणि प्रत्येक प्रकार शरीराच्या वेगवेगळ्या भागांवर हल्ला करतो. प्रत्येक कॅन्सरची लक्षणेही वेगवेगळी असतात. आजकाल तरुण पिढीही या भयानक आजाराला बळी पडत आहे. 'द लॅन्सेट'च्या माहितीनुसार, कॅन्सरग्रस्त रुग्णांच्या संख्येत भारत जगात तिसऱ्या क्रमांकावर आहे. इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्च (ICMR) च्या सर्वेक्षणानुसार, कॅन्सरग्रस्त पाचपैकी तीन रुग्णांचा मृत्यू होतो.

'द लॅन्सेट'च्या अहवालानुसार, २०५० पर्यंत कॅन्सरचा धोका धोकादायक पातळी ओलांडेल. सध्या ५० वर्षांखालील लोकांमध्ये कॅन्सरचा प्रादुर्भाव वाढत आहे. विशेषतः स्तन कॅन्सर, लिम्फोमा आणि कोलन (आतड्याचा) कॅन्सरमध्ये वाढ दिसून येत आहे. यासोबतच, टेस्टिक्युलर (वृषण), किडनी आणि स्वादुपिंडाच्या (Pancreas) कॅन्सरच्या घटनांमध्येही वाढ होत आहे.

नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनच्या संशोधनातून असं समोर आलं आहे की, कॅन्सर जेव्हा शरीरात घर करतो, तेव्हा सुरुवातीला काही लक्षणं दिसतात. या लक्षणांकडे लक्ष दिल्यास कॅन्सर पहिल्या स्टेजमध्येच ओळखता येऊ शकतो. संशोधनानुसार, कॅन्सर अगदी सुरुवातीच्या टप्प्यात आढळल्यास उपचार अधिक प्रभावी होण्याची शक्यता खूप जास्त असते. तर मग, कॅन्सरला हरवण्यासाठी शरीरात कोणती लक्षणे दिसल्यास सावध व्हावे?

रात्री जास्त घाम येणे, ताप, थंडी वाजणे किंवा अशक्तपणा: जर रात्री खूप घाम येत असेल, ताप येत असेल, थंडी वाजत असेल किंवा खूप अशक्त वाटत असेल, तर हे चिंतेचे कारण आहे. ही लक्षणे लिम्फोमा कॅन्सरची असू शकतात, जो रोगप्रतिकारशक्तीवर परिणाम करतो. शरीरात कुठेही गाठ किंवा सूज दिसल्यास ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

सतत पोटाच्या समस्या: आतड्याच्या कॅन्सरचे एक महत्त्वाचे लक्षण म्हणजे आतड्यांसंबंधी समस्या. जर शौचास जाण्याच्या सवयीमध्ये असामान्य बदल होत असतील, जसे की शौचाचा रंग काळा होणे किंवा शौचातून रक्त येणे, तर हे गंभीर असू शकते.

अचानक वजन कमी होणे, थकवा: जर कोणत्याही कारणामुळे अचानक वजन कमी होऊ लागले, खाण्याची इच्छा कमी झाली, तर ते चिंतेचे आहे. तसेच, जास्त थकवा जाणवणे किंवा झोपेच्या पद्धतीत बदल होणे या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करू नका.

त्वचेतील बदल: त्वचेमध्ये अचानक काही बदल झाल्यास, जसे की कोणत्याही भागाचा रंग बदलणे किंवा त्वचेवर डाग, गाठी किंवा सूज येणे, हे मेलानोमासारख्या त्वचेच्या कॅन्सरचे प्राथमिक लक्षण असू शकते.

मूत्रातून रक्त: मूत्रातून रक्त येणे हे किडनी किंवा मूत्राशयाच्या आजाराचे लक्षण आहे. महिलांच्या बाबतीत, मासिक पाळीच्या मधल्या काळात रक्तस्त्राव किंवा शरीरसंबंधानंतर रक्तस्त्राव हे गर्भाशयाच्या मुखाच्या किंवा एंडोमेट्रियल कॅन्सरचे लक्षण असू शकते.

शरीराचा कोणताही भाग अचानक निळा पडणे, वारंवार इन्फेक्शन होणे किंवा जास्त थकवा जाणवणे ही लक्षणे ल्युकेमिया (रक्त कॅन्सर) ची असू शकतात.

हाडांमध्ये वेदना होणे किंवा शरीरात विचित्र अस्वस्थता जाणवणे हे सार्कोमा नावाच्या कॅन्सरचे संकेत असू शकते.

दृष्टीमध्ये बदल, डोकेदुखी किंवा पाठदुखी ही लक्षणे मेंदू किंवा पाठीच्या कण्यातील कॅन्सरची असू शकतात. या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करणे खूप धोकादायक ठरू शकते. त्यामुळे, असे काहीही जाणवल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि योग्य निदान करून घ्या. तुमचे आरोग्य तुमच्या हातात आहे!