Maharashtra Bendur: महाराष्ट्रीय बेंदूर कसा साजरा केला जातो? बैलांप्रति इतक्या गोष्टी करण्याची परंपरा

बेंदूर सण साजरा करण्याची पद्धत अतिशय उत्साहात आणि भक्तीपूर्ण वातावरणात असते. बैलांना स्नान आणि खांदेमळणी केली जाते सकाळपासूनच गाय-बैलांना स्वच्छ अंघोळ घातली जाते. त्यांच्या कष्टाचे प्रतीक असलेल्या खांद्यांना गरम पाण्याने शेकून हळद लावली जाते. याला 'खांदेमळणी' असेही म्हणतात, त्यामुळे त्यांना आराम मिळावा.

महाराष्ट्रामध्ये बेंदूर आणि बैलपोळा हे दोन्ही सण बैलांप्रति कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी साजरे केले जातात, परंतु त्यांच्या तिथीमध्ये फरक आहे. आषाढ पौर्णिमेला साजरा केला जातो. हा प्रामुख्याने पश्चिम महाराष्ट्र आणि कर्नाटक सीमेवरील जिल्ह्यांमध्ये जास्त प्रचलित आहे. श्रावण अमावास्येला (पिठोरी अमावस्या) साजरा केला जातो. हा महाराष्ट्राच्या इतर जिल्ह्यांमध्ये (उदा. विदर्भ, मराठवाडा, उत्तर महाराष्ट्र) अधिक प्रमाणात साजरा होतो. पद्धत आणि भावना जरी सारख्या असल्या, तरी दोन्ही सणांच्या तिथी आणि भौगोलिक प्रचारात फरक आहे. बेंदूर सण हा शेतकऱ्यांच्या आयुष्यातील सर्वात महत्त्वाच्या साथीदाराचा सन्मान करणारा आणि त्यांच्याप्रती प्रेम व कृतज्ञता व्यक्त करणारा एक सुंदर उत्सव आहे.