45 तास उपाशी राहिलं तर काय होतं? खरंच शरीरात होतात आमूलाग्र बदल? वैज्ञानिकांनी सांगितली महत्त्वाची गोष्ट!
- Published by:Arjun Nalavade
Last Updated:
भारतीय संस्कृतीत उपवास हा धार्मिक परंपरेचा भाग आहे, पण त्याला वैज्ञानिक आधार देखील आहे. 45 तास उपवास घेतल्यास शरीर ग्लुकोजऐवजी चरबीचा ऊर्जेसाठी वापर सुरू करते. 12-24 तासांनंतर ऑटोफॅजीची प्रक्रिया सुरू होते, ज्यामुळे...
Fasting Effects on Body : भारतीय संस्कृतीत शतकानुशतके उपवासाची परंपरा आहे. आपले ऋषीमुनी अनेक शतकांपासून याचा सराव करत आले आहेत, मग तो एक दिवस शिस्तबद्ध पद्धतीने खाणे असो किंवा पूर्णपणे उपवास करणे असो. तसेच, वर्षभरात अनेक सण-उत्सव असतात, जेव्हा उपवास केला जातो. अनेक लोक उपवास करणे केवळ धार्मिक कृत्य मानतात, तर शास्त्रज्ञांनीही हे मान्य केले आहे की उपवास केल्याने शरीरात अनेक अनोखे बदल दिसून येतात. उपवास ही अशी स्थिती आहे, जेव्हा शरीराला बराच काळ अन्न मिळत नाही. जसा हा वेळ वाढतो, तसे शरीरात अनेक महत्त्वाच्या जैविक आणि चयापचय प्रक्रिया सुरू होतात. 45 तास उपवास केल्यास, शरीरात वेगवेगळ्या टप्प्यांवर बदल होतात, जे ऊर्जा स्रोतांचा वापर, स्नायूंची दुरुस्ती आणि हार्मोनल बदलांशी संबंधित आहेत. 45 तास उपवास केल्यास तुमच्या शरीरात कोणते बदल होतात ते जाणून घेऊया...
नुकतंच, अमेरिकन पॉडकास्टर लेक्स फ्रिडमनने पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्यासोबत 3 तासांचा पॉडकास्ट केला. फ्रिडमनने खुलासा केला आहे की या मुलाखतीसाठी त्याने 45 तास उपवास केला होता. पंतप्रधानांसोबतच्या पॉडकास्टपूर्वी फ्रिडमनने 45 तास फक्त पाणी प्यायले. पंतप्रधान मोदींनी स्पष्ट केले की उपवास म्हणजे फक्त जेवण वगळणे नाही, ही एक वैज्ञानिक प्रक्रिया आहे आणि ती पारंपारिक आणि आयुर्वेदिक पद्धतींशी खोलवर जोडलेली आहे.
advertisement
पहिले 6-12 तास : ग्लुकोजवर अवलंबून (Glucose dependence)
advertisement
12-24 तास : ग्लायकोजेन कमी होणे आणि चरबी जळण्यास सुरुवात (Glycogen depletion and fat burning begins)
advertisement
advertisement
24-36 तास : ऑटोफॅजी वाढते, हार्मोनल बदल होतात (Autophagy increases, hormonal changes occur)
advertisement
36-45 तास : खोल उपवासाचे परिणाम (Effects of deep fasting)
advertisement
ऑटोफॅजीवर जगभर संशोधन झाले आहे
45 तासांच्या उपवासाने शरीरात ऑटोफॅजीची प्रक्रिया सुरू होऊ शकते. जपानी शास्त्रज्ञ योशिनोरी ओसुमी यांना ऑटोफॅजीवरील त्यांच्या संशोधनासाठी नोबेल पारितोषिक मिळाले. त्यांनी दाखवले की ऑटोफॅजी वृद्धत्वविरोधी, कर्करोगविरोधी प्रभाव आणि न्यूरोडीजनरेटिव्ह रोगांच्या (जसे की अल्झायमर आणि पार्किन्सन) प्रतिबंधात मदत करू शकते. 2019 मध्ये केलेल्या अभ्यासात असे आढळून आले की 24 तासांपेक्षा जास्त काळ उपवास केल्याने ऑटोफॅजी प्रक्रिया सुरू होऊ शकते. त्याच वेळी, 2018 मध्ये सेल मेटाबोलिझम जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासानुसार, 48 तास उपवास केल्याने स्टेम सेल पुनरुत्पादन वाढू शकते, ज्यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत होते.
45 तास उपवास करण्याचे हे फायदे असू शकतात
या लोकांनी 45 तास उपवास करू नये
उपवास करणे हे एक प्राचीन आणि वैज्ञानिकदृष्ट्या सिद्ध झालेले आरोग्यदायी कृत्य आहे. योग्य पद्धतीने आणि योग्य मार्गदर्शनाखाली उपवास केल्यास अनेक फायदे मिळतात. परंतु, काही लोकांनी उपवास करणे टाळावे. त्यामुळे उपवास करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
view commentsLocation :
Mumbai,Maharashtra
First Published :
March 17, 2025 12:12 PM IST
मराठी बातम्या/लाइफस्टाईल/हेल्थ/
45 तास उपाशी राहिलं तर काय होतं? खरंच शरीरात होतात आमूलाग्र बदल? वैज्ञानिकांनी सांगितली महत्त्वाची गोष्ट!