दिवाळीत का साजरी केली जाते बलिप्रतिपदा? काय आहे अख्यायिका?

बळीराजा हा दयाळू आणि दानी होता. त्याला ब्राह्मणांविषयी विशेष प्रेम होते. त्याने वामनाचे पाय धुतले आदरातिथ्य केलं. त्यांनी वामनाला विचारलं आपण कशासाठी आले आहात? वामन रूपात आलेल्या विष्णूने त्यांना सांगितले की मला तुझ्याकडून काही दान हवे आहे. तुझी दानाची आख्यायिका आम्ही सर्वत्र ऐकली आहे. बळीराजा म्हणाले ब्राह्मण देवता तुम्हाला जे हवे ते मागा. मी नाही म्हणणार नाही. तेव्हा विष्णूने वचन घेतल्यानंतर त्यांच्याकडे तीन पावले जमीन मागितली. बळीराजांनी त्याला होकार दिला.

विष्णूनी पहिले पाऊल ठेवताच पूर्ण पृथ्वी व्यापून गेली. दुसरे पावलांमध्ये पूर्ण अंबर व्यापून गेले. आता तिसरा पाऊल कुठे ठेवू? म्हणून बळीराजाला विचारायला लागले. बळीराजा म्हणाला "भगवान तुमचं हे पाऊल माझ्या मस्तकावर ठेवा" म्हणून त्यांनी आपलं मस्तक वामनांच्या समोर झुकवलं. तसेच वामनाने बळीराजाच्या मस्तकावर पाऊल ठेवल्याबरोबर बळीराजा पाताळात गेले. पाताळात गेल्यावर विष्णूने त्यांना तिथले राज्य दिले. तिथले राजा बनवले आणि त्यांच्यावर प्रसन्न झाले. तेव्हा विष्णूने बळीराजाला आशीर्वाद दिला की आजपासून पृथ्वीवर तुझी पूजा केली जाईल. आणि तुझे हे महात्म्य बलिप्रतिपदा सणाच्या निमित्ताने सर्वांना कळेल. म्हणून आपण बलिप्रतिपदा हा सण साजरा करत असतो, असे पाकोजवार सांगतात.