वटपौर्णिमा : आजूबाजूला वडाचं झाड नसेल तर कशी करावी पूजा? वडाची फांदी पूजणं चुकीचं!

वडाचं झाड हे सहसा कुणाच्या अंगणात वाढवलं जात नाही. तर ते सामान्यतः गावाबाहेर जंगल सदृश्य परिस्थितीत आढळून येतं. अशा ठिकाणी आपल्याला निसर्ग सौंदर्याची अनुभूतीही घेता येते. वडाच्या झाडाचा अक्षय वट असा पुराणात उल्लेख आढळतो. अक्षय वट म्हणजे एकदा ते झाड रुजलं की त्याचा मृत्यू होत नाही. या झाडाच्याच फांद्यांमधून, डहाळ्यातून, पारंब्यांतून नवे कोंब फुटून ते जमिनीत रूजतात. म्हणजेच वडाच्या झाडाची अक्षय्य स्वरूपात वाढ होते. याच अक्षय्य वाढणाऱ्या झाडाप्रमाणे आपल्या पतीला, आपल्या कुटुंबियांना दिर्घायुष्य लाभावं अशी भावना प्रत्येक सुवसिनीची असते. म्हणूनच वडाच्या झाडाखालीच वटपौर्णिमेच्या विधी केल्या जात असाव्या, असं मत रणिंगा यांनी व्यक्त केलं.

शहरीकरणामुळे तसंच बदलत्या काळाप्रमाणे सणाचं स्वरूपही बदलू लागलं आहे. अनेकदा केवळ औपचारिकता म्हणून या परंपरा पाळल्या जातात. खरंतर शहरी परिसरात बऱ्याचदा आसपासच्या भागात वडाचं झाड नसतं, अशावेळी बाजारातून या झाडाची एखादी फांदी किंवा डहाळं विकत आणून त्याची पूजा केली जाते. ती फांदी कुंडीत लावून त्याभोवती फेऱ्या मारल्या जातात. मात्र असं करणं चुकीचं आहे, असं राणिंगा सांगतात. कारण वटपौर्णिमेच्या दुसऱ्या दिवशी ती फांदी कचरा पेटीत फेकली जाते. वटपौर्णमेच्या निमित्तानं अशा हजारो फांद्या तोडल्या जातात. त्यामुळे मूळ संस्कृतीनं ज्या कारणासाठी हा उत्सव निर्माण केला, त्या पर्यावरण रक्षणालाच छेद देणारा हा पर्याय आहे. त्यामुळे अगदीच वडाच्या झाडाभोवती विधी करायच्या असल्यास वडाच्या झाडाचं एखादं चित्र पुजून त्या भोवती फेऱ्या माराव्यात. असं केल्यानं मानसिक समाधान मिळू शकतं, असंही उमाकांत राणिंगा या सुचवलं.