धनत्रयोदशी २०२५ (Dhanteras 2025 News in Marathi)

धनत्रयोदशी हा दिवाळीच्या पाच दिवसांच्या उत्सवाचा पहिला दिवस आहे. कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षाच्या तेराव्या तिथीला (त्रयोदशी) हा सण साजरा केला जातो. हा दिवस हिंदू धर्मात आरोग्य, धन आणि समृद्धी यांच्याशी जोडलेला असल्यामुळे त्याचे मोठे धार्मिक महत्त्व आहे.

धनत्रयोदशीचे धार्मिक महत्त्व – पौराणिक कथेनुसार, समुद्रमंथनातून भगवान विष्णूचा अवतार असलेले भगवान धन्वंतरी याच दिवशी अमृताचा कलश घेऊन प्रकट झाले. धन्वंतरी हे देवांचे वैद्य मानले जातात आणि त्यांनीच जगाला आयुर्वेदाचे ज्ञान दिले. म्हणूनच या दिवशी धन्वंतरींची पूजा केल्यास वर्षभर आरोग्य चांगले राहते, रोगांपासून मुक्ती मिळते आणि दीर्घायुष्य लाभते, अशी श्रद्धा आहे. हा दिवस ‘धन्वंतरी जयंती’ म्हणूनही ओळखला जातो.

धन आणि समृद्धीची पूजा – या दिवशी धन-संपत्तीची देवी लक्ष्मी आणि संपत्तीचा देव कुबेर यांची विशेष पूजा केली जाते. या दिवशी सोने, चांदी, नवीन भांडी किंवा धातूच्या वस्तू खरेदी करणे अत्यंत शुभ मानले जाते. या खरेदीमुळे घरात धन-समृद्धी टिकून राहते आणि वाढते अशी मान्यता आहे. ही खरेदी घरामध्ये लक्ष्मीचे स्वागत करण्याचे प्रतीक आहे. खरी संपत्ती केवळ पैशात नसून, आरोग्य, ज्ञान आणि चांगला स्वभाव यातही आहे, या व्यापक विचाराने ही पूजा केली जाते.

यमदीपदान (अकाली मृत्यूपासून संरक्षण) – धनत्रयोदशीच्या रात्री, अकाली (अवेळी) मृत्यू टळावा यासाठी मृत्यूचे देव यमराज यांची पूजा केली जाते आणि त्यांच्यासाठी घराच्या मुख्य प्रवेशद्वाराजवळ दक्षिण दिशेला तोंड करून दिवा (यमदीप) लावला जातो. या परंपरेला ‘यमदीपदान’ म्हणतात. एका कथेनुसार, यमदीपदानामुळे राजा हेमाच्या पुत्राचे अकाली मृत्यूपासून संरक्षण झाले होते. त्यामुळे हा दिवा लावून यमराजाला नमस्कार केल्यास घरातील लोकांचे अकाली मृत्यूपासून रक्षण होते, अशी धारणा आहे.

थोडक्यात, धनत्रयोदशी हा सण आरोग्य, धन आणि दीर्घायुष्य या तिन्ही गोष्टींसाठी अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो आणि याच दिवसापासून दिवाळीच्या मंगलमय उत्सवाला खऱ्या अर्थाने सुरुवात होते.